Το κίνημα των... Σαντινίστας

Τα μάτια του άστραψαν. Πέταξαν φλόγες. Το μέσα του σείστηκε λες και του είχαν προσβάλει ότι πιο ιερό είχε μέσα του. Ο Βρετανός ρεπόρτερ που είχε τολμήσει να του κάνει μία ερώτηση περί Μέρκελ, λιτότητας και μπάλας λίγο πριν τον προημιτελικό του Euro 2012 απέναντι στην Γερμανία θα ευχόταν εκείνο το δευτερόλεπτο να είχε ανοίξει η γη να τον καταπιεί: «Αυτό που μας εμπνέει, είναι η ιστορία της Ελλάδας. Αυτό εμένα με εμπνέει πάρα πάρα πολύ. Ο ελληνικός λαός έχει τεράστια περηφάνια για την ιστορία που κουβαλάει και νομίζω ότι αξίζει το σεβασμό όλου του κόσμου. Θα πρέπει όλοι μας να σεβόμαστε τους Έλληνες γιατί όλες οι αρχές, της Δημοκρατίας, της επιστήμης, όλα, ξεκίνησαν από την Ελλάδα. Οπότε είναι πολύ δύσκολο οποιοσδήποτε να μας κάνει μαθήματα.».

Αυτό το «μας», αυτός ο πρώτος πληθυντικός δεν ήταν τυχαίος, ούτε βγήκε πάνω στην τούρλα της στιγμής. Ο Φερνάντο Μανουέλ Φερνάντες Ντα Κόστα Σάντος μπορεί να γεννήθηκε και να μεγάλωσε στην Λισσαβώνα, μπορεί το DNA του είναι 100% ιβηρικό, μα η ψυχή του είναι... γρέγα. Πολύ πιο γρέγα από τους... Ελληνάρες και τους πανηγυρτζήδες που τώρα προσκυνούν, εκεί που κάποτε έφτυναν.

Η ψυχή του είναι γρέγα και έχει μερικά από τα δικά μας κουσούρια. Εδώ έμαθε αυτό το περίεργο κρύο ρόφημα με τα παγάκια και τον αφρό από πάνω. Ο... φραπές έγινε το νερό του. Το καλύτερο συνοδευτικό για το βαρύ σέρτικο τσιγάρο του. Στον πάγκο ασφυκτιά δίχως αυτό. Είναι σαν να του κόβεις το οξυγόνο. Για όσους τον έχουν δει, ο Φερνάντο δεν καπνίζει. «Καταπίνει» το τσιγάρο σαν να μην υπάρχει αύριο. Λες και θέλει η νικοτίνη του να... ταξιδέψει μέχρι τα νύχια των ποδιών του. Θα 'θελα πολύ να είμαι σε μία γωνίτσα στα αποδυτήρια του «Σεν Ντενί» να τον κρυφοκοιτάζω να απολαμβάνει το πρώτο τσιγάρο ενός αιώνια χαρμάνη από τίτλους. Το ωραιότερο τσιγάρο της ζωής του.

Δεν είναι λαϊκιστής, ούτε πουλάει ελληνοφροσύνη. Αισθάνεται ένας από εμάς. Έγινε Έλληνας. Διδάχθηκε από την Ελλάδα. Ωρίμασε, βελτιώθηκε, κατάλαβε τον κόσμο καλύτερα. Δεν έγινε μόνο καλύτερος άνθρωπος, αλλά και καλύτερος προπονητής. Κατάλαβε ότι το ποδόσφαιρο είναι κάτι πολύ πιο σύνθετο και πολύπλοκο από αυτό που έμαθε στα μέρη του. Εμπνεύστηκε από τους αρχαίους Έλληνες κλασικούς συγγραφείς και ειδικότερα τον Σωκράτη, διδάχθηκε από την ιστορία της, γεύτηκε τα φαγητά της, έβαλε στο πετσί του τις μουσικές της, αλλά μέσα του έγινε κάτι σημαντικότερο. Ήρθε εδώ ως ένας απλός ingeniero (μηχανικός σπούδασε ο άνθρωπος) και έφυγε ως ένας σοφός της ζωής. Κάτι πολύ περισσότερο από ένας απλός δάσκαλος του ποδοσφαίρου.

Θα μπορούσε να διαγράψει για πάντα την Ελλάδα από το μέσα του. Όπου κι αν δούλεψε αντιμετώπισε την καχυποψία, την δυσπιστία, την προκατάληψη. Ο πρώτος του πρόεδρος στην Ελλάδα και το πρώτο του μεγάλο σχολείο ήταν ο Μάκης Ψωμιάδης! Αυτός τον εξώθησε σε παραίτηση τον Ιανουάριο του 2002, αν και είχε την ΑΕΚ πρώτη, κάτι που απέτρεψε μία απονενοημένη πορεία οπαδών της ΑΕΚ στο χιονισμένο Κεφαλάρι, όπου με παρακαλετά τον έπεισαν να μείνει. Στον Παναθηναϊκό τον... έλουσαν με ροχάλες στον πάγκο στο αλήστου ματς (πρόκρισης!) με την Λίτεξ Λόβετς. Στον ΠΑΟΚ τον βάφτισαν υποτιμητικά «καρπουζά από το Εστορίλ», τον λοιδώρησαν για τις ενδυματολογικές του προτιμήσεις (το περίφημο καφέ δερμάτινο), του φώναξαν το περίφημο «go village», του πέταξαν μέχρι και ένα μισοφαγωμένο καλαμπόκι μετά από ένα χαμένο ντέρμπι στην «Τούμπα» με τον Ολυμπιακό, το οποίο (ευτυχώς για το ποδόσφαιρο) προσγειώθηκε στο κεφάλι του υπογράφοντα.

Στην Εθνική; Τον διαπομπευσαν με το χειρότερο τρόπο μετά το τέλος της περιπέτειας στο Μουντιάλ στην Βραζιλία, αφού όχι μόνο δεν τον άφησαν να επιστρέψει με την υπόλοιπη αποστολή και να απολαύσει μία θριαμβευτική υποδοχή, αλλά τον «έδωσαν» στεγνά, φωτογραφίζοντας τον ως υπεύθυνο, ξέροντας ότι δεν θα μιλήσει ποτέ.

Αυτή ήταν η Ελλάδα απέναντι στον Σάντος. Κυνική, σκληρή, απότομη, άδικη, αχάριστη. Κι όμως, εκείνος βρήκε το μυαλό να μας ευχαριστήσει στα ελληνικά (!) λίγα λεπτά μετά την σημαντικότερη ποδοσφαιρική στιγμή στην ιστορία της χώρας του. Γιατί ο Σάντος -πάνω από όλα- είναι μία σπάνια πάστα ανθρώπου κι αυτό δεν αμφισβητείται από κανέναν. Οι παίκτες, οι συνεργάτες, όσοι συγχρωτίστηκαν έστω και ένα λεπτό μαζί του είναι το δικό του κίνημα των... Σαντινίστας. Μέσα του ξέρει πολύ καλά ότι η Ελλάδα τον έκανε αυτό που είναι σήμερα. Τον σκλήρυνε. Τον δίδαξε. Εδώ ωρίμασε ως προπονητής.

Με τον Μπούρμπο και τον Κρασά. Με τις σαρδέλες του ΠΑΟΚ. Με την καταρρακωμένη και φτωχή σε ταλέντο Εθνική Ελλάδας, που είχε φτάσει να την γιουχάρει ένα ολόκληρο γήπεδο σε εκείνο το ντροπιαστικό ματς με την Σουηδία στο Euro του 2008, με τις ατελείωτες πασούλες παιδικής χαράς. Μαζί του, η Εθνική δεν έχασε ποτέ do or die ματς, έφτασε στους 8 της Ευρώπης, ήταν ανίκητη στα μπαράζ πρόκρισης κι έφτασε μία ανάσα από τους 8 του κόσμου. Με αυτόν τον... άτιτλο λούζερ στον πάγκο.

Ο Σάντος δεν πήρε ποτέ του έτοιμες ομάδες, μα μόνο πρώτη ύλη που τις περισσότερες φορές ήταν... για πέταμα! Φεύγοντας, άφηνε πίσω του μόνο φίλους, καλύτερους ποδοσφαιριστές, καλύτερες ομάδες και ρεπόρτερ που έμαθαν κι αυτοί μπάλα και τακτικές. Στην Πορτογαλία έβγαλε το δημοτικό της προπονητικής, αλλά στην Ελλάδα (με τόσα που είδαν τα μάτια του), έβγαλε το πανεπιστήμιο, έκανε μεταπτυχιακό και πήρε και ντοκτορά. Αυτά τα πτυχία, αυτές οι εμπειρίες, αυτές οι εικόνες έφεραν το Euro 2016 στην Πορτογαλία. Κάπως έτσι εξηγείται πια η φράση: «Αυτό που μας εμπνέει, είναι η ιστορία της Ελλάδας».

Λένε πως είναι τυχερός: Ναι, ο νέος Γκαστόνε. Αν ήταν όντως τυχερός η Ελλάδα θα είχε περάσει στα πέναλτι την Κόστα Ρίκα και ποιος ξέρει που μπορεί να έφτανε μετά με την ψυχολογία στα ύψη στα προκριματικά του Μουντιάλ. Αν ήταν τυχερός δεν θα έχανε ένα πρωτάθλημα από την στούκα του Φερούζεμ με τον Χιώτη, άλλο ένα από γκολ του Νατσούρα και πιθανώς ακόμα ένα από μία... σπαθένια αποστολή αυτοκτονίας στο "Χαριλάου".

Λένε πως είχε μία Πορτογαλία γεμάτη παικταράδες: Ναι, πράγματι, θαμπωθήκαμε από τα αστέρια. Με εξαίρεση τον Κριστιάνο, τον Πέπε και τον Νάνι, μιλάμε για την πιο average φουρνιά των τελευταίων δεκαετιών στην Πορτογαλία. Μία ομάδα με την μισή Σπόρτινγκ Λισαβώνας που δεν πήρε καν πρωτάθλημα στην Πορτογαλία, τον 40άρη Καρβάλιο, τον ξεζουμισμένο και ημίτρελο Κουαρέσμα και κανέναν άλλο παίκτη που να αγωνίζεται σε τοπ-ομάδα της Ευρώπης.

Λένε πως είναι συντηρητικός: Ναι, είναι τόσο συντηρητικός και εχθρός του «νέου» που επί των ημερών του 20 παίκτες στην Εθνική Πορτογαλίας έκαναν ντεμπούτο μαζί του. Με τον συντηρητικό Σάντος, ο 18χρονος Ρενάτο Σάντσες έγινε ο νεαρότερος παίκτης που εμφανίζεται σε τελικό Euro. Τόσο συντηρητικός που έκανε αλλαγή 11 λεπτά πριν το τέλος του τελικού, ρίχνοντας μέσα ένα καθαρό σέντερ-φορ (Έντερ), αντί να γεμίσει κι άλλο μεσοαμυντικά.

Ο δον Φερνάντο το είχε πει με την σοφία που του προσδίδουν τα γκριζαρισμένα του μαλλιά και η εμπειρία του στον πάγκο. Ήταν παράταιρες με τον κονσερβατισμό του, αυτές οι δηλώσεις, μα τα λόγια του έβγαιναν λες και έρχονταν με άνωθεν εντολή (ο Σάντος είναι βαθιά θρησκευόμενος καθολικός). Το πρώτο του παιχνίδι στον πάγκο της Πορτογαλίας ήταν στο Παρίσι απέναντι στην Γαλλία: «σε δύο χρόνια θα είμαστε πάλι εδώ για να το σηκώσουμε», είπε προφητικά, δίχως να αντιληφθεί κανείς τότε το μέγεθος της κουβέντας του ανδρός.

«Είπα στην σύζυγο μου την Γουλιελμίνα, ότι στην βαλίτσα μου πήρα ρούχα μέχρι τις 11 Ιουλίου», δήλωσε σε πορτογαλική εφημερίδα πριν καν η αποστολή αναχωρήσει για την Γαλλία! Παρότι βρισκόταν στον πάγκο, μιας σχολής που με πολύ καλύτερες φουρνιές, διαχρονικά έφτανε στην πηγή, αλλά από νερό «γιοκ». Εκείνος όμως, το είχε δει το όνειρο. Σταδιακά, τον πίστεψαν κι άλλοι. Στο τέλος, όλοι.

Δεν έχει νόημα να πιστεύεις μετά από ένα θαύμα. Το θέμα είναι να αναγνωρίζεις αυτό που έχεις, την ώρα που το έχεις. Για τον Σάντος δεν χρειαζόταν η κατάκτηση του Euro (όπου η Πορτογαλία το σήκωσε αν και βρέθηκε μόνο 72 λεπτά συνολικά μπροστά στο σκορ), ούτε το τακτικό του ρεσιτάλ σε όλη την διοργάνωση, ούτε η υπέροχη διαχείριση των παικτών του και της εξωτερικής πίεσης, ούτε η επιλογή των κομματιών του παζλ για την αποστολή, ούτε τα αποδυτήρια μπετόν - αρμέ για να αποδείξει ότι εκτός από τεράστιος άνθρωπος είναι και ένας grand-maitre του αθλήματος.

Ο Φερνάντο Σάντος βρήκε τον τρόπο να απομονώσει και να σβήσει από τον σκληρό του δίσκο όλα τα κακά του (νεο)Έλληνα και να κρατήσει μόνο αυτά που τον εμπνέουν. Άραγε εμείς πότε θα αποκωδικοποιήσουμε το δικό του τετράπτυχο της νίκης, που τόσο γενναιόδωρα μας δίδαξε, όσο έμεινε στα μέρη μας. Τέσσερις απλές λεξούλες είναι: Οrganização, Paixão, Concentração, Confiança. Οργάνωση, πάθος, συγκέντρωση, αυτοπεποίθηση. Τα είχαμε όλα. Τα πετάξαμε στα σκουπίδια. Δεν μας φταίει κανείς που τα βλέπουμε πια από την τηλεόραση. Αυτό μας αξίζει...

Γράφει ο Σωτήρης Μήλιος...