Ας μιλήσουμε για το VAR

Ας αρχίσουμε με το... απόλυτο κλισέ που αφορά το VAR, δηλαδή την τεχνολογία του βίντεο ριπλέι: αν υπήρχε το 1986, τότε δεν θα είχε καταγραφεί μια από τις ιστορικότερες στιγμές του παγκόσμιου ποδοσφαίρου. Το «χέρι του Θεού», το χέρι του Ντιέγο Μαραντόνα που έσπρωξε τη μπάλα στα δίχτυα της Αγγλίας στο Παγκόσμιο Κύπελλο του Μεξικού δεν θα υπήρχε.

Ως μια μεταφορά της ζωής, στο ποδόσφαιρο υπάρχει δικαιοσύνη και αδικία. Υπάρχει τύχη και ατυχία. Χρειάζεται πάντα κάποιος να παρεμβαίνει για να αποκαθίσταται η τάξη;

Η αλήθεια είναι, βέβαια, ότι η χρήση του βίντεο έρχεται στο ποδόσφαιρο με αρκετά χρόνια καθυστέρηση, την ώρα που για παράδειγμα σε αθλήματα όπως το μπάσκετ και το τένις λειτουργεί συστηματικά.

Στο τένις, υπάρχει το «Hawk-Eye», σύστημα που επιτρέπει να είναι οι διαιτητές σίγουροι πως το μπαλάκι είναι εντός ή εκτός γραμμής. Βίντεο χρησιμοποιείται και στο αμερικάνικο ποδόσφαιρο και στο μπάσκετ. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο το «Hawk-Eye» εφαρμόστηκε στο βόλεϊ για να διαπιστωθεί αν η μπάλα ήταν μέσα ή έξω, αν ένας παίκτης την άγγιξε ή όχι, αν ακούμπησε στο φιλέ...

Ο πρόεδρος της FIFA, Τζιάνι Ινφαντίνο, έχει ταχθεί εδώ και χρόνια υπέρ της χρήσης της τεχνολογίας στο ποδόσφαιρο. «Στην εποχή της τεχνολογίας, όταν μέσα σε δευτερόλεπτα οι θεατές από όλο τον πλανήτη έχουν δει αν έχει χτυπήσει η μπάλα στο χέρι του ποδοσφαιριστή ή όχι, δεν είναι δυνατόν αυτό να μην έχει την ευκαιρία να το δει και ο διαιτητής» λέει ο Ινφαντίνο, ο οποίος θέλει να βάλει και... GPS στους ποδοσφαιριστές για να «εντοπίζονται» τα οφσάιντ...

Εναντίον της τεχνολογίας τάχθηκε ο πρόεδρος της UEFA, Αλεκσάντερ Τσέφεριν. «Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί με την τεχνολογία βίντεο. Για την UEFA και για μένα είναι για την ώρα απλά ένα πείραμα. Δεν είναι απολύτως σαφές αν πρόκειται να χρησιμοποιηθεί, αλλά θα δούμε τι θα συμβεί στο μέλλον. Δεν έχουμε σχέδια για να την υιοθετήσουμε» ήταν το σχόλιό του.

Ούτε οι ποδοσφαιριστές έχουν δείξει να... τρελαίνονται με το VAR. «Το ποδοσφαίρο χάνει την ομορφιά του. Είναι σαν να παίζουμε πόλο» είπε ο Τζιανλουίτζι Μπουφόν. «Είναι καταστροφή. Μπαίνει γκολ και δεν ξέρουμε αν πρέπει να πανηγυρίσουμε ή όχι. Χάνεται το πάθος και το συναίσθημα» σχολίασε ο Σάμι Κεντίρα.

«Είναι ένα σημαντικό εργαλείο, αλλά αν δεν θέλουμε να κάνουμε το ποδόσφαιρο κάτι άλλο, τότε δεν μπορεί να χρησιμοποιείται σε όλες τις καταστάσεις. Τον Μάρτιο, όταν τα ματς έχουν αξία για τον τίτλο, θα διαρκούν τρεις ή τέσσερις ώρες. Το VAR πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο για περιστατικά, όπως για παράδειγμα, εάν το φάουλ είναι μέσα ή έξω από την περιοχή, αν είναι οφσάιντ. Διαφορετικά, ένας αγώνας θα λήγει τα μεσάνυχτα» είναι η άποψη του Μασιμιλιάνο Αλέγκρι.

Μια από τα... ίδια και για τον αθλητικό διευθυντή της Λεβερκούζεν, Ρούντι Φέλερ: «Εγώ ήμουν θετικός στην προοπτική του VAR και περίμενα με περιέργεια να δω πως θα λειτουργήσει. Μετά από μισή σεζόν, η άποψη μου είναι ότι δεν βοηθά και αμφιβάλλω αν μπορεί να βελτιωθεί η κατάσταση».

Στη Μπούντεσλιγκα υπάρχει έντονη μουρμούρα για το χρόνο που χρειάζεται για να γίνει η διαδικασία και να ληφθεί η οριστική απόφαση, ενώ σε ψηφοφορία που έκανε το περιοδικό «Kicker», το 47% απάντησε ότι το πρωτάθλημα ήταν καλύτερο χωρίς το βίντεο ριπλέι.

Οδηγός VAR για... αρχάριους, λοιπόν...

Τι είναι το VAR;

Video assistant referee, στα ελληνικά σύστημα υποβοήθησης διαιτητικών αποφάσεων. Ένας άριστα εκπαιδευμένος διαιτητής, μπορεί να είναι εν ενεργεία ή παλαίμαχος, είναι αυτός που αναλαμβάνει τη διαχείριση. Δίπλα του είναι ένας βοηθός και ένας τεχνικός. Ο χώρος στον οποίο βρίσκονται είναι εφοδιασμένος με οθόνες, στις οποίες το παιχνίδι προβάλλεται από διαφορετικές λήψεις. Δεν χρειάζεται να είναι παρόντες στο γήπεδο, δεν είναι καν απαραίτητο να βρίσκονται κάπου κοντά. Για παράδειγμα, στη Γερμανία το VAR είναι εγκατεστημένο στην Κολονία και από εκεί γίνεται η εφαρμογή του σε όλα τα γήπεδα μέσω οπτικών ινών. Θα πρέπει, φυσικά, να υπάρχει άμεση επικοινωνία με τον διαιτητή.

Σε ποιες φάσεις μπορεί να χρησιμοποιηθεί;

Μόνο σε τέσσερις περιπτώσεις! Στα γκολ (περιπτώσεις οφσάιντ, επιθετικού φάουλ, αν ένας παίκτης σπρώξει τη μπάλα στα δίχτυα με το χέρι), στις κόκκινες κάρτες, στα πέναλτι και στην υπόδειξη σε λανθασμένο παίκτη (για παράδειγμα κάρτα η οποία δόθηκε σε έναν παίκτη, αλλά θα έπρεπε να δοθεί σε συμπαίκτη του. Δεν μπορεί η αλλαγή της απόφασης ή η υπόδειξη να αφορά ποδοσφαιριστή της αντίπαλης ομάδας). Σε ό,τι φορά τις κάρτες, το VAR εμπλέκεται μόνο στην περίπτωση που ο διαιτητής δεν υπέδειξε μια κόκκινη κάρτα, όχι κίτρινη ή δεύτερη κίτρινη.

Επομένως, τέλος στα λάθη;

Προφανώς, όποιος πιστέψει κάτι τέτοιο είναι αφελής. Οι ειδικοί (αλλά και οι υπέρμαχοί του συστήματος) επιμένουν ότι το ποδόσφαιρο θα διατηρήσει τους κανόνες του, καθώς δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί 100% ακρίβεια στις διαιτητικές αποφάσεις, έστω και με την υποβοήθηση. Ωστόσο, θα «διορθώνονται» τα... εξώφθαλμα διαιτητικά λάθη, καθώς πέραν των τεσσάρων συγκεκριμένων τομέων, ο διαιτητής παραμένει ο άρχοντας του αγώνα.

Πως λαμβάνεται μια απόφαση μέσω VAR;

Ο διαιτητής μπορεί να ζητήσει από το VAR να δει μια συγκεκριμένη φάση. Το VAR, επίσης, μπορεί να πάρει... πρωτοβουλία και να υποδείξει στον διαιτητή να δει κάποια φάση, αν φανεί ότι μπορεί να έγινε λάθος. Ο ρέφερι κάνει το σήμα της οθόνης, ώστε άπαντες να καταλάβουν ότι θα υπάρξει διακοπή. Στις περιπτώσεις αμφιβολίας για το αν έπρεπε ή όχι να μετρήσει ένα γκολ, δεν είναι απαραίτητο ο διαιτητής να παρακολουθήσει την επίμαχη φάση στην οθόνη, απλά περιμένει να ακούσει την ετυμηγορία του VAR. Σε άλλες περιπτώσεις, ο χειριστής του VAR ζητά από τον διαιτητή να δει τη φάση και να επανεξετάσει την απόφασή του. Χρειάζονται περίπου 30-40 δευτερόλεπτα για να προβληθεί το ριπλέι και να ληφθεί η οριστική απόφαση, συνολικά περνούν δύο - δυόμιση λεπτά για να αρχίσει ξανά το παιχνίδι. Σημειώνεται ότι μόνο ο διαιτητής μπορεί να χρησιμοποιήσει το σύστημα, δεν είναι δυνατόν προπονητής ή ποδοσφαιριστής να ζητήσει να προβληθεί μια επίμαχη φάση.

Που εφαρμόζεται ήδη;

Η πρώτη φορά που χρησιμοποιήθηκε ήταν τον Αύγουστο του 2016 σε παιχνίδι των δεύτερων ομάδων των New York Red Bulls and Orlando City στο πρωτάθλημα των ΗΠΑ. Σήμερα στην Serie A, στη Μπούντεσλιγκα, στο MLS, στην πορτογαλική Λίγκα, στην Λίγκα Κ της Νότιας Κορέας, στην Α Λίγκα της Αυστραλίας σε όλα τα παιχνίδια. Στην Πολωνία και στο Βέλγιο εφαρμόζεται σε αγώνες «υψηλού κινδύνου», ενώ στην Ολλανδία και στην Αγγλία στο Κύπελλο και στο Λιγκ Καπ (στα ημιτελικά και στον τελικό). Χρησιμοποιήθηκε το περασμένο καλοκαίρι στο Κύπελλο Συνομοσπονδιών, κατόπιν στο Παγκόσμιο Κύπελλο Συλλόγων, στο Μουντιάλ Κ20, αλλά και στο Κόπα Λιμπερταδόρες (στα ημιτελικά και στον τελικό). Τον προσεχή Μάρτιο θα ληφθεί η απόφαση για την εφαρμογή ή όχι στο Παγκόσμιο Κύπελλο της Ρωσίας το καλοκαίρι. Στην Πριμέρα Ντιβιζιόν, όπως και στη δική μας Σούπερ Λίγκα, θα εφαρμοστεί από την επόμενη σεζόν.

Να πούμε ένα παράδειγμα;

Clasico στο «Καμπ Νου». Η Ρεάλ Μαδρίτης έχει κερδίσει κόρνερ, το εκτελεί ο Τόνι Κρόος, ο Σέρχιο Ράμος πηδά για την κεφαλιά και στέλνει τη μπάλα στα δίχτυα. Στο VAR φαίνεται ότι ο αρχηγός της «βασίλισσας» έχει χρησιμοποιήσει το χέρι του. «Το νούμερο 4 έκανε κοντρόλ με το χέρι. Το γκολ είναι άκυρο» θα πει στον διαιτητή, ο οποίος μπορεί να δει και ο ίδιος τη φάση. Δεν θα μετρήσει το γκολ και θα δείξει κίτρινη κάρτα στον Ράμος.

Kαι με το κόστος τι γίνεται;

Η εφαρμογή του VAR αναμένεται να κοστίσει τουλάχιστον εννέα εκατομμύρια ευρώ για την επόμενη πενταετία, κάτι που σημαίνει 1,8 εκατομμύριο ευρώ ετησίως. Στην περίπτωση της Σούπερ Λίγκας το σύστημα έχει ήδη ενταχθεί στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Συνεπώς, το σχετικό κονδύλι που θα απαιτηθεί ώστε να εγκατασταθεί σε όλα τα γήπεδα του ελληνικού πρωταθλήματος η απαραίτητη υποδομή για την λειτουργία του VAR, έχει ήδη βρεθεί.