Zοσέ Μπότο, οι συστάσεις: «Ρε φίλε, αυτό σημαίνει σκάουτινγκ»

Κάθε μέρα λαμβάνω τέτοια μηνύματα και μου είναι πολύ δύσκολο να απαντήσω. Αν κάποιος θέλει να γίνει προπονητής, πρέπει να παρακολουθήσει μαθήματα. Αν θέλει να γίνει σκάουτερ, υπάρχουν σεμινάρια αλλά κανείς δεν σου εγγυάται κάτι, ούτε σου δίνουν τα εφόδια για να γίνεις. Δεν είναι εύκολο να μπεις σε έναν τέτοιο κόσμο καθώς οι σύλλογοι αναζητούν άτομα με εμπειρία και να είναι δικτυωμένα.

Ας ξεκινήσουμε από τα απλά, πόσο δύσκολο είναι να αποκτήσεις εμπειρία;

Δεν μπορείς να αποκτήσεις εμπειρία, αν δεν δουλέψεις. Φυσικά, από κάπου πρέπει να ξεκινήσεις. Αν μια ομάδα έχει να επιλέξει μεταξύ ενός ατόμου που έχει ωραίες ιδέες και ενός με εμπειρία, θα προτιμήσει το δεύτερο. Το σκάουτινγκ έχει να κάνει με την εμπειρία που αποκτάς με την πάροδο του χρόνου, το δίκτυο που χτίζεις και σου επιτρέπει να φτάνεις πιο γρήγορα και πιο εύκολα στο στόχο σου. Στην Πορτογαλία δεν υπάρχουν πολλά άτομα με εμπειρία και ίσως είναι μία από τις χώρες που μπορούν πιο εύκολα να ενταχθούν άπειροι σε έναν σύλλογο.

Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που τσεκάρεις σε έναν ποδοσφαιριστή, όταν τον παρακολουθείς στο γήπεδο;

Συνήθως λένε πως καταλαβαίνεις πολλά από τον τρόπο που κινείται στο γήπεδο. Αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί στις μέρες μας βλέπεις πολλούς ποδοσφαιριστές να μοιάζουν με ρομπότ και όχι μόνο στον τρόπο που περπατούν αλλά και ακόμη και στον συντονισμό των χεριών τους. Όσοι παίκτες έχουν πολύ ταλέντο, έχουν και διαφορετικό τρόπο κίνησης. Σαφώς δεν κοιτάμε μόνο αυτό (σ.σ. γέλια). Αυτό που με εντυπωσιάζει περισσότερο σε έναν παίκτη είναι η σχέση που έχει με την μπάλα και το πώς αντιλαμβάνεται το παιχνίδι, αν είναι έξυπνος, αν καταλαβαίνει την κίνηση των αντιπάλων, των συμπαικτών του. Αυτά είναι τα πράγματα που με εντυπωσιάζουν περισσότερο.

Λείπουν οι σκάουτερ από τις ομάδες, ίσως επειδή δεν έχουν ακόμη συνειδητοποιήσει τη σημασία της θέσης ή επειδή δεν θέλουν να ξοδέψουν χρήματα;

Αν τους ρωτήσετε, θα σας πουν ότι δεν έχουν χρήματα αλλά νομίζω ότι είναι λάθος να σκεφτόμαστε έτσι γιατί ένα τμήμα σκάουτινγκ βοηθά τον σύλλογο να εξοικονομήσει χρήματα. Σε βοηθά να κάνεις σωστές αγορές, να αγοράζεις ανάλογα με το τι θέλει ο προπονητής. Και τα έξοδα δεν είναι τόσο μεγάλα όσο μπορεί να πιστεύει ο κόσμος. Μια δύναμη σαν την Πορτογαλία έχει ομάδες στην πρώτη κατηγορία που δεν έχει γραφεία σκάουτινγκ. Αν πάτε στην Ισπανία, και οι σύλλογοι της πρώτης και της δεύτερης κατηγορίας έχουν σκάουτερ στα γήπεδα. Όπως επίσης στη Γερμανία, στην Ιταλία, στη Γαλλία, στην Ολλανδία. Όλοι οι σύλλογοι έχουν γραφεία σκάουτινγκ. Στην Πορτογαλία, εκτός από τέσσερις συλλόγους, δεν το βλέπεις πουθενά αλλού...

Σε αυτά τα έντεκα χρόνια που πέρασα στην Μπενφίκα, είχα την τύχη να έρθω σε επαφή με πολύ κόσμο και να γνωρίσω τα γραφεία σκάουτινγκ σχεδόν κάθε συλλόγου. Είναι προφανές ότι οι σύλλογοι στην Πορτογαλία, όχι μόνο η Μπενφίκα, από πλευράς πόρων, σε σύγκριση με τους Άγγλους, υστερούν. Ρε φίλε, αν σου πω ότι η Μάντσεστερ έχει 40 σκάουτερ και η Μπενφίκα τέσσερις ή πέντε, νομίζω ότι μπορείς να καταλάβεις τη διαφορά. Αλλά αν οργανώσεις καλά ένα τμήμα σκάουτινγκ, δεν χρειάζεσαι πολύ κόσμο. Δεν χρειάζεται καν να επενδύσεις αστρονομικά ποσά, όπως νομίζει ο κόσμος. Δεν νομίζω ότι τα έξοδα είναι δικαιολογία για να μην έχεις γραφείο. Μέσα από την αναζήτηση θα σωθείς. Αυτή είναι η διαφορά. Φυσικά, γνωρίζω πως λειτουργούν μερικοί σύλλογοι: μιλάει ο προπονητής με έναν παίκτη, του έχουν ρίξει μερικές ματιές και αυτό είναι όλο. Δεν είναι ο καλύτερος τρόπος για να γνωρίσεις έναν παίκτη!

Όταν έφτασες στην Μπενφίκα, το 2007, υπήρχε ήδη τμήμα σκάουτινγκ;

Όχι. Όταν μπήκα, ξεκίνησα τη δημιουργία του τμήματος. Τότε το σκάουτινγκ γινόταν ουσιαστικά από τον προπονητή και με τον τρόπο που σου είπα, με ατζέντηδες να παραδίδουν βίντεο με τους παίκτες...

Φαντάζομαι με τα highlghts τους...

(σ.σ. γέλια) ακριβώς, εκείνα τα highlights όπου οι παίκτες πετυχαίνουν το ίδιο γκολ πέντε φορές. Ήταν κάπως έτσι. Όταν μπήκα, δημιουργήσαμε το τμήμα και αρχίσαμε να πηγαίνουμε παντού να τους παρατηρούμε επί τόπου γιατί δεν υπήρχαν οι τεχνολογίες που υπάρχουν σήμερα.

Υπάρχει μεγάλη διαφορά στο να τσεκάρεις έναν παίκτη από κοντά συγκριτικά με το video;

Σαφώς. Όταν θέλεις να δεις έναν παίκτη, ειδικά πως συμπεριφέρεται χωρίς τη μπάλα στα πόδια του γιατί μέσα από την τηλεόραση, η κάμερα συνήθως ακολουθεί και κεντράρει εκαί που παίζεται το παιχνίδι. Δια ζώσης μπορείς να καταλάβεις τα πάντα.

Ήταν εύκολη η μετάβαση από προπονητή σε σκάουτερ;

Δεν ήταν πολύ εύκολο. Όχι μόνο λόγω της αλλαγής στον τρόπο που έπρεπε να αρχίσω να κοιτάζω το παιχνίδι, αλλά και λόγω της έλλειψης καθημερινής επαφής με την προπόνηση, όλο αυτό μου κόστισε πολύ. Αλλά μετά από ένα, δύο χρόνια το είχα ξεχάσει!

Την εποχή που πήγες στην Μπενφίκα, προπονητής ήταν ο Φερνάντο Σάντος...

Προπονητής ήταν ο Φερνάντο Σάντος αλλά εγώ πήγα στη Βραζιλία να τσεκάρω μερικούς παίκτες και όταν επέστρεψα στην Πορτογαλία ήταν ο Καμάτσο [σ.σ. γέλια ].

Τι σχέση έχει ένα τμήμα σκάουτινγκ με τον προπονητή;

Αυτό εξαρτάται πολύ από τη δομή του συλλόγου. Υπάρχουν κλαμπ όπου η εγγύτητα είναι μεγάλη. Για παράδειγμα, τώρα στη Σαχτάρ, η εγγύτητα μεταξύ προπονητή και τμήματος σκάουτινγκ είναι μεγάλη. Υπάρχουν όμως και άλλοι σύλλογοι όπου υπάρχει μεγαλύτερη απόσταση και οι αναφορές γίνονται κυρίως στο συμβούλιο της ομάδας παρά στον προπονητή. Προφανώς υπάρχει πάντα μια σχέση μεταξύ του προπονητή και του σκάουτινγκ, αλλά το επίπεδο εγγύτητας εξαρτάται πολύ από τον σύλλογο...

Σε αυτά τα 11 χρόνια που περάσατε στην Μπενφίκα, πώς εξελίχθηκε το τμήμα;

Σε παγκόσμιο επίπεδο, το τμήμα της Μπενφίκα έχει εξελιχθεί πολύ, κυρίως με την εισαγωγή της τεχνολογίας. Για παράδειγμα, αν θέλεις να υπογράψεις έναν μπακ και τον έχεις δει αρκετές φορές, αλλά εξακολουθείς να έχεις αμφιβολίες για την ποιότητα της σέντρας του, σε αυτές τις πλατφόρμες, πατάς ένα κουμπί και μπορείς να δεις ό,τι έχει κάνει κατά τη διάρκεια μιας σεζόν. Όλες τις ενέργειες. Όλα όσα μπορείς να φανταστείς ότι ο παίκτης μπορεί να κάνει με την μπάλα, μπορείς να τα δεις με ένα κουμπί.

Παλιά είχες χαρτί και στυλό... Πηγαίναμε στα γήπεδα με χαρτί και στυλό στο χέρι ή περιμέναμε ένα DVD που είχε μέσα μόνο καλά πλάνα. Για να να αποκτήσεις εικόνα από τον παίκτη και να μην εξαπατηθείς, έπρεπε να πας στο γήπεδο. Προσοχή, λέω ότι και σήμερα πρέπει να πηγαίνεις στο γήπεδο αλλά η τεχνολογία σου επιτρέπει να παίρνεις πιο γρήγορα αποφάσεις.

Βλέπετε συνήθως πόσα παιχνίδια παίζει ένας παίκτης πριν τον υπογράψει;

Εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό.

Δηλαδή;

Όταν είναι πολύ καλός, δεν χρειάζεται να δεις πολλά και όταν είναι πολύ κακός, το βλέπεις αμέσως (σ.σ. γέλια).

Το σκάουτινγκ είναι μια μακρά διαδικασία, που περιλαμβάνει πολλή γνώση και διαχείριση πληροφοριών. Έχει εξελιχθεί πάρα πολύ τα τελευταία οκτώ χρόνια, με εργαλεία που υποστηρίζουν την απλή παρακολούθηση παικτών. Για την επιλογή παικτών μέσα από το σκάουτινγκ, εξαρτάται πολύ από το τι βλέπουμε, το προφίλ του παίκτη, αλλά δεν υπάρχει καθορισμένος αριθμός που παρακολουθούμε κάποιον. Σήμερα, με τις τεχνολογίες που έχουμε στη διάθεσή μας, είναι δυνατό σε σύντομο χρονικό διάστημα να παρατηρήσουμε σχεδόν ολόκληρη την καριέρα του παίκτη και ακόμη και τότε υπάρχουν μερικές φορές αμφιβολίες. Άλλες φορές, μετά από λίγο δεν υπάρχει αμφιβολία.

Όταν βλέπεις έναν παίκτη και σου αρέσει, είναι εύκολο να πείσεις τον πρόεδρο για την απόκτησή του;

Εξαρτάται, εξαρτάται από τον παίκτη, εξαρτάται από τον σύλλογο. Όταν μιλάς με έναν πρόεδρο, μιλάς διαφορετικά απ΄ότι μιλάς με έναν προπονητή. Στην περίπτωση της Μπενφίκα, υπήρχε μια πολύ στενή σχέση με τον πρόεδρο, που είναι, για μένα, ένας από τους βασικούς λόγους της επιτυχίας. Δεν έτυχε ποτέ να στείλουμε αναφορά και να την διαβάσουν δέκα ημέρες αργότερα. Η αναφορά στάλθηκε και διαβάστηκε την ίδια ημέρα. Και αμέσως μου τηλεφώνησε να μιλήσουμε. Υπήρχε μια πολύ στενή σχέση που μας έδινε ταχύτητα στις κινήσεις μας.

Ακόμη κι αν στην αρχή, δεν έχετε να επιδείξετε πολλές πετυχημένες συμφωνίες;

Αυτό είναι πάντα ένα ζήτημα εμπιστοσύνης, το οποίο τίθεται σε όλους όσοι εργάζονται σε αυτόν τον τομέα, ακόμα και στον Μόντσι [γέλια]. Μέχρι να πετύχεις, υπάρχει πάντα κάποια δυσπιστία. Και στη Μπενφίκα υπήρχε δυσπιστία αλλά από τη στιγμή που κάποιες καταστάσεις λειτούργησαν καλά, όχι μόνο αθλητικά αλλά και οικονομικά, προφανώς αυξήθηκε η αυτοπεποίθηση και μετά δεν χρειαζόταν πλέον να εξηγήσω το γιατί αυτός ο παίκτης ήταν καλός ή όχι. Όλα αυτά βέβαια εξαρτώνται πολύ από το όραμα του συλλόγου, αν θέλει παίκτες μόνο για το τώρα, για την επίδοση ή αν βλέπει προοπτική.

Τα τελευταία χρόνια, λόγω των συμφωνιών που πέτυχε, ακούστηκε δυνατά η Μπενφίκα...

Έγινε πολλή κουβέντα σε διεθνές επίπεδο λόγω της επιθετικότητας που δείξαμε στην αγορά καθώς φτάσαμε πιο γρήγορα από άλλους. Όταν οι άλλοι παρακολουθούσαν, εμείς τους είχαμε ήδη προσλάβει. Και φυσικά έγινε ντόρος με τις τιμές που πουλήσαμε παίκτες. Υπήρχε πραγματικά μια εποχή που ένας συνάδερφος με πήρε τηλέφωνο και μου είπε: «Γεια σου φίλε, μας κάλεσε το αφεντικό να ρωτήσει γιατί δεν είδαμε αυτόν τον παίκτη και τον είδε η Μπενφίκα και τώρα θα πρέπει να πληρώσουμε τριπλάσια ή τετραπλάσια λεφτά;». Αυτό είχε να κάνει με την επιθετικότητα με την οποία κινούνταν στην αγορά οι πορτογαλικοί σύλλογοι, και δεν είναι μόνο η Μπενφίκα γιατί ήταν μια εποχή που και η Πόρτο δούλευε καλά. Επίσης, αν δεν κινηθείς επιθετικά, δεν θα έχεις ευκαιρίες.

Δεν υπάρχουν μέρες ή ώρες για τους σκάουτερ;

Όχι. Ζεις σε ξενοδοχεία και αεροδρόμια, κυρίως μόνος. Από την άλλη, μάλλον είναι το επάγγελμα στο ποδόσφαιρο που οι άνθρωποι βοηθούν περισσότερο ο ένας τον άλλον. Δεν υπάρχουν αντιπαλότητες ανάμεσα σε σκάουτερ από διάφορους συλλόγους. Τα πάμε καλά και όταν βρισκόμαστε σε μέρη μαζί καταλήγουμε να είμαστε η παρέα ο ένας του άλλου. Αλλά εξακολουθεί να είναι ένα μοναχικό επάγγελμα, γιατί ποτέ δεν έχεις εκείνη την κανονική μέρα όταν ξέρεις ότι στις επτά το απόγευμα φεύγεις και πας στην οικογένειά σου. Περνάς πολύ χρόνο μακριά και σχεδόν πάντα πηγαίνεις μόνος, ταξιδεύεις μόνος, γευματίζεις και δειπνείς μόνος...

Είσαι πάντα εκτός σπιτιού, έξω από τη ζώνη άνεσής σου, με νοικιασμένα αυτοκίνητα, σε μέρη που δεν έχεις πάει ποτέ στη ζωή σου, με πολλές περιπέτειες.

Για παράδειγμα, κάποτε πέταξα στο Παρίσι και μετά ταξίδεψα επίτηδες 300 χιλιόμετρα για να δω έναν παίκτη στην Ναντ. Έφτασα εκεί στο ζέσταμα ενός αγώνα, πήγα για έναν καφέ και όταν γύρισα ο παίκτης δεν ήταν πια εκεί. Και σκέφτομαι, "Πού είναι ο μόνος παίκτης που ήρθα να δω;». Τραυματίστηκε στην προθέρμανση! Και μετά επιστρέφεις 300 χιλιόμετρα στο Παρίσι για να προλάβεις το αεροπλάνο την επόμενη μέρα. Ήταν ένα χαμένο ταξίδι, βασικά. Υπάρχουν συνάδελφοί μου που τους συνέβη αυτό στην Αργεντινή, που είναι πολύ χειρότερο!

Αυτά είναι πράγματα που δεν ελέγχουμε, προφανώς. Ένα άλλο πράγμα που μου συμβαίνει, με το να κοιμάμαι τόσες πολλές νύχτες σε διαφορετικά ξενοδοχεία, είναι, μερικές φορές δεν μπορώ να θυμηθώ τον αριθμό του δωματίου μου. Πήγαινα και έβαζα το κλειδί σε έναν αριθμό δωματίου που ήταν αυτός του προηγούμενου ξενοδοχείου και κάποιος κάποτε μου άνοιξε για να δει τι συμβαίνει!

Πες μας μια ιστορία που δεν ξέρει ο κόσμος...

Έχω μια ωραία ιστορία που δεν νομίζω ότι ο κόσμος ξέρει για τον Πάμπλο Αϊμάρ. Ο Ρούι Κόστα κι εγώ αγαπούσαμε τον Αϊμάρ. Και σε κάποια φάση του είπα: «Ρούι, κοίτα πέφτει η Σαραγόσα». Και είπε: «Ρε φίλε, ίσως είναι καλή στιγμή να δοκιμάσεις να πάρεις τον Αϊμάρ». Και μετά κάθε Κυριακή ανταλλάσσαμε μηνύματα, γιορτάζοντας τις ήττες της Σαραγόσα! Θέλαμε να μην πηγαίνει καλά η Σαραγόσα, για να πάμε να πάρουμε τον Αϊμάρ. Το σκάουτινγκ είναι θέμα αντίληψης των ευκαιριών. Αν δείτε ότι ένας παίκτης πρόκειται να... ξεμείνει από αγωνιστικό χρόνο σε μια ομάδα, μπορείς να... επιτεθείς με αυτή την αφορμή και την κατάλληλη στιγμή και να τον αποκτήσεις.

Κυρίες και κύριοι, ο Ζοσέ Μπότο!