Πήγαμε Γήπεδο με τον Ιστορικό Ηγέτη της Θύρας 4 του ΠΑΟΚ

(Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE Sports Germany.)

«Εκεί είναι. O Χρήστος. O μύθος», ψιθυρίζει ο διπλανός μου. Κάθομαι σε ένα γωνιακό τραπέζι με μισή ντουζίνα οπαδούς του ΠΑΟΚ που έχουν έρθει από τη Θεσσαλονίκη στη Γερμανία. Ο Χρήστος πλησιάζει το τραπέζι μας. Έχει γκρίζα μαλλιά, μια μικρή κοιλιά και ένα πλατύ χαμόγελο. Όλοι σηκώνονται άτσαλα, αλλά με σεβασμό. Τα μάτια του οπαδού που αναγνώρισε τον Χρήστο λάμπουν.

«Είναι ένας μύθος. Όχι μόνο επειδή ήξερε να πολεμήσει, αλλά επειδή ήταν πραγματικός ηγέτης», συνεχίζει να περιγράφει με σεβασμό ο διπλανός μου, «αυτός είναι ο άνθρωπος με τον οποίο μεγάλωσε τη γενιά μου». Ο Χρήστος μοιάζει να είναι ταπεινός, αλλά περήφανος. «Εσύ θέλεις να μου μιλήσεις;», με ρωτάει. «Έλα, ας καθίσουμε στο διπλανό τραπέζι».

O Χρήστος, στα δεξιά της φωτογραφίας

«Ήμουν πάντα μπροστά, στην πρώτη γραμμή»

Είχα ακούσει πολλά γι' αυτόν. Ο Χρήστος Παπανικολάου ήταν ο αρχηγός της Θύρας 4 για χρόνια. Ήταν ένας σεβάσμιος ηγέτης. Τον σέβονταν οι οπαδοί του ΠΑΟΚ, αλλά και οι αντίπαλοί του. «Ήμουν καλός στρατιώτης του ΠΑΟΚ για πολλά χρόνια. Για δέκα, για την ακρίβεια, μέχρι να γίνω αρχηγός». Πολλοί λένε πως ήταν οργανωτικός, επικοινωνιακός. Ο ίδιος θεωρεί πως, «ήμουν καλός ηγέτης, επειδή είχα έντονη προσωπική επιθυμία να είμαι. Ήταν ο χαρακτήρας μου. Ποτέ δεν έτρεξα μακριά. Ποτέ δεν κώλωσα. Ήμουν πάντα μπροστά, στην πρώτη γραμμή».

Ως δημιουργικός αρχηγός, δεν διαμόρφωσε μόνο την κερκίδα του ΠΑΟΚ, αλλά και την ελληνική ποπ κουλτούρα. Ο Χρήστος θυμάται: «Πριν από τον τελικό του Κυπέλλου Ελλάδας το 2003, όταν παίζαμε με τον Άρη, πίναμε όλο το βράδυ. Είχαμε ενθουσιασμό, περιμέναμε το παιχνίδι. Κάποια στιγμή, άρχισα να τραγουδώ αυτό ακριβώς που αισθανόμουν: "Σήκωσέ το, το γαμημένο, δεν μπορώ να περιμένω". Την επόμενη μέρα τραγουδούσαμε αυτό το καινούργιο σύνθημα για πέντε συνεχόμενες ώρες. Το πήραμε τελικά», λέει με ένα χαμόγελο νοσταλγίας. «Για τα ελληνικά media, τότε, το τραγούδι ήταν πολύ σόκιν. Ένα χρόνο αργότερα, όσοι πήγαν στην Πορτογαλία για το Euro 2004, αντέγραψαν το τραγούδι στον δρόμο για την κατάκτηση του τροπαίου. Όλη η Ελλάδα έχει τραγουδήσει αυτόν τον ρυθμό, αλλά κανείς δεν αναφέρει από πού ξεκίνησαν όλα. Το τραγούδι ήρθε από εμένα και τους φίλους μου».

Η μακρά φιλία του ΠΑΟΚ με την Παρτιζάν Βελιγραδίου, δείχνει πόσο βαθιά επηρέασε ο Χρήστος τη σκηνή των οπαδών στην Ευρώπη. Οι οπαδοί των δυο ομάδων μοιράζονται εκτός από την ελληνορθόδοξη πίστη και τα ίδια χρώματα στη φανέλα. Ο Χρήστος και οι φίλοι του ήταν αυτοί που έθεσαν τις βάσεις της φιλίας. «Όταν ξέσπασε ο πόλεμος στη Γιουγκοσλαβία, πολλοί Σέρβοι ήρθαν στη Θεσσαλονίκη. Ορισμένοι ήταν μαχητές, πολεμιστές. Μερικοί απ' αυτούς κοιμήθηκαν στο σπίτι μου ή στα σπίτια φίλων μου. Ήταν οπαδοί της Παρτιζάν και έκτοτε ξεκίνησε η φιλία».

«Ο ΠΑΟΚ είναι η ταυτότητά μας»

Ο Χρήστος, μένει εδώ και πέντε χρόνια στο Ντίσελντορφ και παρακολουθεί τα παιχνίδια του ΠΑΟΚ μέσω live streaming. «Συνήθως σπίτι, αλλά ενίοτε και στη δουλειά. Τα συναισθήματα δεν αλλάζουν, ανεξάρτητα από την απόσταση». Η διπλή υπόσταση του Χρήστου, ως οπαδού, αλλά και μετανάστη, μοιάζει να είναι σύμβολο της ταυτότητας της ίδιας της ομάδας.

«Για να καταλάβεις τους οπαδούς του ΠΑΟΚ, πρέπει να μάθεις την ιστορία τους», λέει ο Χρήστος, κοιτώντας με σαν δάσκαλος. Είναι σαφές ότι πρέπει να τον προσέξω. «Ο ΠΑΟΚ δημιουργήθηκε από μετανάστες από την Κωνσταντινούπολη. Από Έλληνες της Πόλης. Αυτοί οι άνθρωποι ένιωθαν ξένοι στην Ελλάδα. Ο ΠΑΟΚ ήταν το σπίτι που δημιούργησαν, για να νιώσουν καλύτερα. Ήταν το σπίτι τους», λέει. Η ιστορία του ΠΑΟΚ είναι ακόμη παρούσα. Μπορεί να έχει κερδίσει λίγους τίτλους συγκριτικά με άλλες ελληνικές ομάδας (δυο Πρωταθλήματα και τέσσερα Κύπελλα Ελλάδας), αλλά είναι ιδιαίτερα δημοφιλής εκτός Ελλάδας. Χιλιάδες Έλληνες από τη Μακεδονία έχουν φύγει σε όλο τον κόσμο από τη δεκαετία του '60, κυνηγώντας μια καλύτερη ζωή. «Η ιστορία του ΠΑΟΚ ως αουτσάιντερ, έχει κάνει τους ανθρώπους πιο δυνατούς. Είμαστε μαχητές και δεν τα παρατάμε – όχι μόνο στο γήπεδο, αλλά και στη ζωή. Ο ΠΑΟΚ είναι η ταυτότητά μας».

Ο Χρήστος μιλάει για το παρελθόν του.

Τα μπάχαλα

Με μια γουλιά, ο Χρήστος αδειάζει το ποτήρι της μπίρας του. Ήρθε η ώρα να πάμε προς το γήπεδο. Ανεβαίνω στο SUV του Χρήστου. Βρέχει και πηγαίνουμε προς το κέντρο του Ντίσελντορφ. «Παλιά, συναντιόμασταν έξω από τα γήπεδα με τους αντίπαλους οπαδούς», λέει με νοσταλγία. «Με τον Άρη, παίξαμε μια φορά 20 λεπτά ξύλο μέσα στο γήπεδο. Δεν ήταν μόνο για τη φάση. Ήταν και τακτική, επειδή δεν είχαμε τόσο καλή ομάδα. Τελικά, ο Άρης τιμωρήθηκε και το παιχνίδι κατοχυρώθηκε σε εμάς στα χαρτιά».

Ο Χρήστος μιλάει προσεκτικά. Διαλέγει ερωτήσεις, μιλάει για το παρελθόν, για το μέλλον, για τους ήρωες του. Θυμάται περιστατικά: «Ο στόχος μας ήταν η επιβίωση. Σε ένα παιχνίδι με τον Ολυμπιακό, κάποιος πέταξε ένα ψυγείο πάνω μου. Σκίστηκα πάνω από το μάτι. Όμως δεν εμπιστευόμουν τους γιατρούς στην Αθήνα και έτσι έβαλα καπνό, για να σταματήσει η αιμορραγία και μου το έραψε γιατρός στη Θεσσαλονίκη». Μόλις τελειώνει την πρότασή του, έχουμε σταματήσει έξω από ένα σχολείο. Η πόρτα ανοίγει και ένα κορίτσι, δέκα χρονών, μπαίνει στο αυτοκίνητο. «Αυτή είναι η κόρη μου», λέει χωρίς να μπορεί να κρύψει την περηφάνια του. «Θα δει σήμερα για πρώτη φορά τον ΠΑΟΚ μαζί μου».

Στον δρόμο για το γήπεδο.

Σήμερα

Η διήγηση συνεχίζεται. Ο Χρήστος λέει για το πως έπαιζαν το παιχνίδι της γάτας με το ποντίκι με τους αστυνομικούς, καθώς βγαίνουμε από την πόλη. Παλιά, πήγαινε στο γήπεδο με πούλμαν, με την αδρεναλίνη στα ύψη και με τον φόβο και την προσμονή του αντίπαλου οπαδού σε όλο το ταξίδι. Σήμερα, η κόρη του είναι δεμένη προσεκτικά με τη ζώνη ασφαλείας στο πίσω κάθισμα. «Η δουλειά και κυρίως η οικογένεια σε κάνουν πιο σοβαρό άνθρωπο. Έχεις ευθύνη, δεν είσαι μόνος σου. Όταν είσαι νέος, έχεις μια ευθύνη μόνο, τον εαυτό σου». Ο Χρήστος έχει ωριμάσει. «Αν καθόμουν δίπλα στον πιο σκληρό χούλιγκαν της Σάλκε σήμερα, θα προτιμούσα να πίναμε μπίρες και όχι να πλακωνόμαστε».

Ο Χρήστος με την κόρη του και τον συντάκτη μας.

Το ματς με τη Σάλκε

Βρέχει. Έχει κίνηση. Ο Χρήστος μιλάει για τις προκλήσεις των οπαδών της Σάλκε στο πρώτο παιχνίδι: Κουνούσαν χαρτονομίσματα των 50 ευρώ στους Έλληνες και φώναζαν υπέρ των Σκοπίων. «Είναι μια μπερδεμένη ιστορία με την ΠΓΔΜ. Είναι μια παλιά και δύσκολη ιστορία. Όλοι έχουν την άποψή τους, αλλά οι Γερμανοί καλό θα ήταν να μην παίρνουν θέση σε αυτά», λέει σκεπτικός.

«Δεν υπάρχει όμως σοβαρή κόντρα με τη Σάλκε. Αν υπήρχε, δεν θα πηγαίναμε έτσι ήρεμοι, θα ήμασταν όλοι μαζί, ενωμένοι. Θα ήμουν μαζί τους», λέει. «Αν δεν είσαι μαζί με τους υπόλοιπους οπαδούς, δεν μπορείς να είσαι ηγέτης» - και ο Χρήστος είναι. Αν και είναι ανενεργός εδώ και 8 χρόνια, ακόμη τον φωνάζουν «αρχηγό». «Το ξέρω, βλέπω πως με κοιτούν οι νεότεροι και προσπαθώ να είμαι πρότυπο».

Το παιχνίδι θα αρχίσει σε μία ώρα. Η κίνηση είναι ακόμη έντονη. «Ξέρω και άλλον τρόπο να πάμε. Δεν έχω χάσει την ελληνική νοοτροπία», λέει γελώντας. Ο Χρήστος έφυγε από την Ελλάδα λόγω της κρίσης, αναζητώντας δουλειά. «Το πρόβλημα στην Ελλάδα είναι πως δεν υπάρχει αλληλεγγύη. Οι υπάλληλοι που δεν έχουν πρόβλημα, δεν βοηθούν όσους έχουν. Δεν υπάρχει σεβασμός». Στο πρώτο παιχνίδι, οι οπαδοί του ΠΑΟΚ είχαν ένα πανό με τη Merkel να έχει ένα μουστάκι σαν του Hitler. Ο Χρήστος διαφωνεί: «Η Ευρώπη ζήτησε από την Ελλάδα να βρεθούν έξτρα χρήματα. Οι Έλληνες πολιτικοί, όμως, γυρίζουν στην πατρίδα και λένε στους πολίτες πως ο Schäuble και η Merkel τους ζητούν να κόψουν συντάξεις. Λένε ψέματα. Προσπαθώ να το εξηγήσω, αλλά δεν με ακούν».

Η Ελλάδα

Ο Χρήστος μένει για λίγο σιωπηλός. Η κρίση του έχει αλλάξει τη ζωή με πολλούς τρόπους. «Αγαπάω το σπίτι μου, την πατρίδα μου, αλλά δεν πηγαίνω συχνά», λέει. «Νομίζουν πως όσοι φύγαμε δεν παλέψαμε αρκετά. Αλλά δεν είναι έτσι. Τα προβλήματα στην Ελλάδα δεν θα λυθούν. Θα μείνω στη Γερμανία για πάντα. Εδώ είναι πια το σπίτι μου. Η κόρη μου έχει περισσότερες προοπτικές εδώ».

"Θα μπω μπροστά για να προτατεύσω τους ανθρώπους μου"

Το ματς με τη Σάλκε (μέρος 2)

Φτάνουμε στο πάρκινγκ. Μπροστά μας, το γήπεδο της Σάλκε. Η Αστυνομία είναι γύρω μας. Λέει στην κόρη του πως έχει εισιτήρια σε καλές θέσεις, «είναι το πρώτο μας παιχνίδι μαζί. Θα το δούμε με άνεση». Από το βάθος ακούγονται οι ιαχές των οπαδών του ΠΑΟΚ.

Το παιχνίδι δεν είναι καλό. Οι εντάσεις ανάμεσα στους οπαδούς είναι μικρές αυτήν τη φορά. Τελειώνει 1-1. Έξω από το γήπεδο, όλα είναι ήρεμα. Ο Χρήστος με περιμένει στο πάρκινγκ με την κόρη του. «Ήταν τέλεια», λέει ενθουσιασμένη. Ο Χρήστος δίπλα, είναι επίσης χαρούμενος. «Της είπα τα πάντα, της εξήγησα το παιχνίδι, τους κανονισμούς, την ένταση. Της έλεγα ιστορίες».

Ιστορίες

Μέσα στο αυτοκίνητο, η κόρη του Χρήστου κοιμάται και εκείνος μιλάει. Για τα μπουφάν που φορούσαν από την ανάποδη, την πορτοκαλί πλευρά. Για τα στενά τζιν και τις μπότες Dr. Martins. Για τους Ουκρανούς αστυνομικούς. Για ένα ταξίδι επτά χιλιάδων χιλιομέτρων μέχρι τη Σεβίλλη, για ένα παιχνίδι που έληξε τελικά 0-0. Για το παλιό ποδόσφαιρο. «Όλα έχουν αλλάξει λόγω των χρημάτων. Το ποδόσφαιρο είναι διασκέδαση, αλλά τώρα όλοι κοιτούν τα κινητά τους τηλέφωνα στο γήπεδο. Το DNA των οπαδών έχει αλλάξει. Αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό, με τον ΠΑΟΚ έχουν γίνει αγριότητες στο παρελθόν, πολύ ξύλο».

Ο Χρήστος στο κέντρο οργανώνει την εξέδρα του ΠΑΟΚ στο Λονδίνο το 1997, στο παιχνιδι με την Αρσεναλ.

Against Modern Football

Η μπλούζα που φοράει, γράφει «Against Modern Football». Φιλοσοφεί: «Οι νέοι έχουν παρεξηγήσει λίγο. Νοσταλγούν μια εποχή που δεν έχουν ζήσει. Μιλάνε για σεβασμό, για αξίες. Εγώ μπορώ να καταλάβω γιατί κάποιος θα πλακωθεί για την ομάδα του, στα νιάτα του. Αυτό που δεν καταλαβαίνω, είναι γιατί να μπλέκεται η πολιτική, ο ρατσισμός, οι φασίστες».

Επιστρέφουμε στο Ντίσελντορφ. Ο Χρήστος προτείνει ένα ελληνικό εστιατόριο. Τι θα έλεγε σε έναν νέο οπαδό που είναι στη Θύρα 4 σήμερα; «Θα του έλεγα: Πρώτα να σέβεσαι τον εαυτό σου. Μετά τους φίλους σου. Όλα θα είναι καλύτερα μετά, η ζωή σου θα είναι καλύτερη. Τόσο απλά. Καταλαβαίνω γιατί ένας νέος μπορεί να μαγευτεί από τη ζωή των οργανωμένων οπαδών. Γι' αυτό το ποδόσφαιρο είναι τόσο σημαντικό άθλημα. Ξέρω ανθρώπους που ταξιδεύουν όλη την Ευρώπη με δέκα ευρώ στις τσέπες τους, για να πανηγυρίσουν ένα γκολ.

Στην Ελλάδα, η κρίση έχει επηρεάσει πολύ τους ανθρώπους. Πολλοί έχουν χάσει τα σπίτια τους, αυτοκτονούν, απελπίζονται. Αλλά το ποδόσφαιρο είναι ακόμη σημαντικό για κάποιους, είναι το ναρκωτικό τους. Τώρα πια, η ζωή μου έχει αλλάξει. Αλλά σέβομαι τους οπαδούς του ΠΑΟΚ. Δεν είναι απλά οπαδοί, η σχέση τους με την ομάδα είναι θρησκευτική. Πιστεύουν σε έναν Θεό: Τον ΠΑΟΚ».