19 Μαΐου- Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου

Η ιστορία της προσφοράς του Θεοφυλάκτου πηγαίνει πολύ πίσω στον χρόνο και συγκεκριμένα στην ημέρα ίδρυσης (15/01/1923) του μητρικού σωματείου του ΠΑΟΚ της Ένωσης Κωνσταντινουπολιτών μια και αποτέλεσε τον πρώτο πρόεδρο της "Ένωσης Κωνσταντινουπολιτών" του πρώτου κοινωνικού φορέα των προσφύγων, Κωνσταντινουπολιτών στην Ελλάδα. Στο ιατρείο του, απέναντι από την "Αγία Σοφία" στη Θεσσαλονίκη (εκεί που είναι σήμερα η μπουτίκ του ΠΑΟΚ), γινόταν οι εγγραφές των νέων μελών του Συλλόγου.

Ο Θεοφυλάκτου ήταν πνευματικό κεφάλαιο του Ποντιακού Ελληνισμού,οραματιστής, αγωνιστής του Εθνικού Συμβουλίου του Πόντου και πρωτεργάτης της ίδρυσης της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης.

Η Βιογραφία του

Το 1907 αναγορεύτηκε διδάκτωρ Χειρουργικής και Μαιευτικής, αλλά συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι στην οφθαλμολογία και την ωτορινολαρυγγολογία. Ολοκληρώνοντας κι αυτόν τον κύκλο, το 1910 επέστρεψε στην Τραπεζούντα όπου άνοιξε κλινική, δραστηριοποιήθηκε όμως αμέσως και στην κοινότητα διαπνεόμενος από αισθήματα αγώνα και αλληλεγγύης προς τον συνάνθρωπο.

Με πρωτοβουλία του ιδρύθηκε το Λύκειο Γουμεράς (1913) μέσα στο μοναστήρι. Το 1913 παντρεύτηκε την Ιφιγένεια, έκανε τον γιο του και μετέβη στο Βατούμ, με την κήρυξη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Το 1916 επέστρεψε στη ρωσοκρατούμενη Τραπεζούντα, όπου ανέλαβε διευθυντής του ρωσικού νοσοκομείου της πόλης ενώ έγινε και πρόεδρος του Φιλεκπαιδευτικού Μορφωτικού Συλλόγου «Ξενοφών», μέλος της Φιλοπτώχου Αδελφότητος, και μέλος της Επιτροπής Προσφύγων που φρόντιζε για τα ορφανοτροφεία, την υγειονομική προστασία και την οργάνωση συσσιτίων.

Εκείνη την εποχή κυκλοφόρησε και το περιοδικό Οι Κομνηνοί. Με την αποχώρηση των Ρώσων από την Τραπεζούντα επέστρεψε στο Βατούμ. Εκεί συγκροτήθηκε το Εθνικό Συμβούλιο Πόντου –ένα είδος προσωρινής κυβέρνησης– του οποίου ο Θεοφυλάκτου ανέλαβε αντιπρόεδρος με πρόεδρο τον Βασίλειο Ιωαννίδη. Για να βοηθήσει το έργο της επικοινωνίας και να υπηρετήσει το σκοπό του Συμβουλίου εξέδωσε την εφημερίδα Ελεύθερος Πόντος. Όμως η συνάντησή του με τον Βενιζέλο το 1920 σκότωσε τα όνειρα του. Ήταν τότε που άκουσε να λέγεται ότι «ο πόθος των Ποντίων» για ανεξάρτητο Πόντο «δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί». Αργότερα, το Ποντιακό ζήτημα αποτέλεσε το κεντρικό θέμα στο βιβλίο του Γύρω από την άσβεστη φλόγα, που εκδόθηκε το 1958.

Ο Θεοφυλάκτου βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη ασκώντας το λειτούργημα του ιατρού όταν το 1922 τον βρήκε μαζί με εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες το κακό του ξεριζωμού και της προσφυγιάς. Η νέα του πατρίδα είναι η Θεσσαλονίκη. Και εδώ όμως έπιασε δουλειά... Εργάστηκε αόκνως για την αποκατάσταση των προσφύγων συνεργαζόμενος με τις προσφυγικές οργανώσεις, την Ένωση Κωνσταντινουπολιτών, το Σύλλογο Ποντίων, την Ομοσπονδία Ποντίων, τη Συνομοσπονδία Ποντίων (προσφύγων) κτλ . Η προσφυγιά γέννησε την ανάγκη διάσωσης της μνήμης και ο Θεοφυλάκτου την υπηρέτησε. Υπήρξε ο εμπνευστής της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών, η οποία ιδρύθηκε το 1927 με πρόεδρο τον τελευταίο μητροπολίτη Τραπεζούντος Χρύσανθο, μετέπειτα Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος.

Ο κορυφαίος γιατρός όμως πρωτοστάτησε και στην ίδρυση της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης το 1933, ενώ ήταν και εμπνευστής της ιδέας οργάνωσης των διαλέξεών της υπό μορφή Λαϊκού Πανεπιστημίου. Την εποχή της Κατοχής δε, ο Θεοφυλάκτου μετέτρεψε τη Λέσχη σε κύτταρο βοήθειας και στήριξης των αναξιοπαθούντων Ποντίων της Θεσσαλονίκης οργανώνοντας συσσίτια και προσφέροντας τις υπηρεσίες του μαζί με άλλους γιατρούς σε όσους το είχαν ανάγκη. Παραδίδεται μάλιστα ότι το διάστημα 1942-43 διέθεσε 150 εκατ. δρχ. της Λέσχης για την περίθαλψη ανθρώπων που είχαν τσακιστεί από τον πόλεμο, για την ενίσχυση του Οίκου Φοιτητού, των φυματικών φοιτητών, για συσσίτια και για τη χρηματοδότηση του Αρχείου Πόντου. Απεβίωσε το 1961.
Αντίδραση στην Κεντρική Διοίκηση

Από το 1928 και για περίπου ένα χρόνο ο Θεοφυλάκτου διατέλεσε επί Ελ. Βενιζέλου Υπουργός, Γενικός Διοικητής Θράκης και Ανατολικής Μακεδονίας, αλλά παραιτήθηκε τονίζοντας ότι αν ο θεσμός της γενικής διοίκησης δεν έχει πραγματική εξουσία, «είναι αργομισθία»! Για να κατανοήσει κανείς το πνεύμα και την πρωτοποριακή σκέψη του Θεοφυλάκτου, αρκεί να δώσει βάση στο περιεχόμενο της έκθεσής του, την οποία υπέβαλε το 1929 στον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο.

Έγραφε σε αυτήν ότι τα προβλήματα θα μπορούσαν να λυθούν αν δεν αποφάσιζε για όλα το Κέντρο! Περιέγραφε επίσης την κατάσταση εγκατάλειψης των παραμεθόριων πληθυσμών για τους οποίους έπρεπε να γίνουν έργα υποδομής και πρότεινε λύσεις για την ενίσχυση της τοπικής αυτοδιοίκησης, με εκλογή εκπροσώπων νομών μεταξύ άλλων. Αναφερόταν ειδικότερα –κι ας είμαστε στο 1929– στο «αψυχολόγητον» του διορισμού! (πηγή βιογραφικού pontos news)

ΠΑΟΚ - Πόντος στη σημερινή εποχή.

Το ένδοξο παρελθόν μας οδηγός για το λαμπρό μας μέλλον. Επίσης μία απο τις συνδέσεις του παρελθόντος με το παρόν είναι το σπίτι των ακαδημιών του ΠΑΟΚ όπου άλλοτε στεγαζόταν η Εύξεινος Λέσχη.

Ο σημερινός μας Πόντιος, Ηγέτης Ιωάννης Σαββίδης, συνεχίζει το έργο της προσφοράς και της αλληλεγγύης στον Αθλητισμό και τον Πολιτισμό και στοχεύει στο λαμπρό μέλλον ξεπερνώντας ήδη κάθε μας προσδοκία. Υπενθυμίζουμε ότι από τον Μάιο του 2017 έχει ιδρυθεί στο ΑΠΘ έδρα Ποντιακών Σπουδών, για τη διδασκαλία της Ιστορίας του Ελληνισμού του Πόντου, ενταγμένου στη μεγάλη ενότητα του Ελληνισμού της Ανατολής κατά τους νεότερους χρόνους. Τόσο το διδακτικό όσο και το ερευνητικό έργο (εκπόνηση ερευνητικών προγραμμάτων) της Έδρας Ποντιακών Σπουδών βασίζονται στην οικονομική στήριξη του Φιλανθρωπικού Ιδρύματος «Ιωάννης Σαββίδης», μετά το μνημόνιο συνεργασίας που συνυπέγραψαν το Φιλανθρωπικό Ίδρυμα με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (Μάιος 2016). Στους στόχους της Έδρας είναι ασφαλώς τόσο η μελέτη και η επιστημονική προσέγγιση όσο και η ανάδειξη της Γενοκτονίας του Ελληνισμού της Ανατολής.

https://www.hist.auth.gr/el/ponticstudies

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την Γενοκτονία και όλα τα εγκλήματα κατά των Ελλήνων της Μικράς Ασίας μπορείτε να επισκεφτείτε το Κέντρο Ερευνών της Ελληνικής Γενοκτονίας στην σελίδα

www.facebook.com/thegreekgenocide/

Επίσης μπορείτε να δείτε τμήμα του αρχείου της Άννας Θεοφυλάκτου στην σελίδα

annatheophylaktou.blogspot.com

Εκδήλωση προς τιμήν του

Σε πρόσφατη εκδήλωση με θέμα "Ο Θεοφύλακτος Θεοφύλακτος στις συμπληγάδες της Ιστορίας", μέσα στην Εύξεινο Λέσχη, η βιβλιοθήκη της Λέσχης πήρε το όνομα του.

Ο πολιτικός επιστήμονας Ανέστης Στεφανίδης τονίζει την ίδρυση από το Θεοφύλακτο της Ένωσης Κωνσταντινοπολιτών 1923, τον σύλλογο Ποντίων, τον κεντρικό σύνδεσμο Ποντίων της Μακεδονίας και την Συνομοσπονδία Προσφύγων στην "Πρωτεύουσα της προσφυγιάς Θεσσαλονίκη". Επίσης αναφέρει την περιβόητη ομιλία του για τα θύματα του Πόντου με τίτλο "Θρύλοι και Ιδανικά του Πόντου", δίχως αμφιβολία η ομιλία αυτή αποτελεί ένα είδους μανιφέστο για την προσπάθεια διάσωσης του Ποντιακού Ελληνισμού και Ποντιακού πολιτισμού, δίνοντας το σύνθημα για την διάσωση του. Η ομιλία αυτή πραγματοποιήθηκε 26 Σεπτεμβρίου 1926, χρονιά ίδρυσης του ΠΑΟΚ μας.Η ομιλία αυτή έγινε και έντυπο από τον Θεοφυλάκτου και το εξώφυλλο του, το κοσμούν δύο τετράφυλλα άνθη...

"Η Ρωμανία κι αν πέρασεν, ανθεί και φέρει κι άλλο".

Τμήμα Επικοινωνίας ΠΑΟΚ
Ομάδα Ιστορίας ΠΑΟΚ