93 χρόνια ΠΑΟΚ: Από το Σιντριβάνι στον… μύθο της Τούμπας

Η δεκαετία του 1920 αποτελεί μια δύσκολη περίοδο για την Ελλάδα, με τον ξεριζωμό χιλιάδων Ελλήνων της Μικράς Ασίας και την επιστροφή τους στα πάτρια εδάφη, σε μια περίοδο που οι πρόσφυγες αντιμετώπισαν την εχθρότητα των ντόπιων.

Στο επίπεδο των παραστάσεων, οι γηγενείς αμφισβητούσαν ή και αρνούνταν την ίδια την «ελληνικότητα» των προσφύγων, ενώ εκείνοι πίστευαν ότι ήταν οι πιο ακραιφνείς Έλληνες. Αυτή η βασική πρόσληψη εκ μέρους των γηγενών αποτυπώνεται σε περιφρονητικές ονομασίες όπως «τουρκόσποροι», «τουρκογεννημένοι» και «γιαουρτοβαφτισμένοι».

Μέσα σε αυτό το κλίμα αρχίζουν να ξεπηδούν οι πρώτοι αθλητικοί σύλλογοι ιδρυμένοι από πρόσφυγες και στην Θεσσαλονίκη δημιουργείται η Ένωση Κωνσταντινουπολιτών, κυρίως από μέλη των ελληνικών συλλόγων της Πόλης, Ερμής (ο Αθλητικός και Πολιτιστικός Σύλλογος Ερμής ιδρύθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1875 και αποτέλεσε τον αρχαιότερο ποδοσφαιρικό σύλλογο που ιδρύθηκε στην τουρκική επικράτεια) και Πέρα Κλουμπ.

Από την Ένωση Κωνσταντινουπολιτών Θεσσαλονίκης, προέκυψε αρχικά η ΑΕΚ Θεσσαλονίκης (1925) και ένα χρόνο αργότερα (1926) ο ΠΑΟΚ. Τα δύο σωματεία, ΑΕΚ Θεσσαλονίκης και ΠΑΟΚ συνυπήρξαν ως αντίπαλοι στο τοπικό πρωτάθλημα Θεσσαλονίκης για διάστημα τριών ετών, το Μάρτιο του 1929 όμως η ΑΕΚ Θεσσαλονίκης διαλύθηκε και απορροφήθηκε ουσιαστικά από τον ΠΑΟΚ.

Δύο χρόνια μετά την ίδρυση του ΠΑΟΚ, ξεκινούν οι διαδικασίες για την στέγαση των «ασπρόμαυρων» και ο χώρος που δημιουργήθηκε το γήπεδο στο Σιντριβάνι αποτέλεσε το 1928 ακόμη ένα από τα θέματα που ξυπνούσαν την αντιμαχία ανάμεσα στον ΠΑΟΚ και την ΑΕΚ Θεσσαλονίκης. Βρισκόταν δίπλα στο Άσυλο του Παιδιού, εκεί που σήμερα βρίσκεται η Θεολογική σχολή. Η εξασφάλιση του χώρου είχε αναδειχθεί σε όπλο για την προσέλκυση φιλάθλων παρότι η ποδοσφαιρική ομάδα της ΑΕΚ είχε διαλυθεί από το φθινόπωρο του 1927.

Η έκταση δεν ήταν τόσο μεγάλη ώστε να μπορεί να δημιουργηθεί γήπεδο ποδοσφαίρου και τελικά κατέληξε στην ΑΕΚ ώστε να στεγάσει τα τμήματα κλασικού αθλητισμού που κατά κύριο λόγο συντηρούσε.

Στις 25 Ιουνίου 1928 έγιναν τα εγκαίνια του χώρου από τους ανθρώπους της ΑΕΚ Θεσσαλονίκης και από τον Μάρτιο του 1929 που έγινε η απορρόφηση της από τον ΠΑΟΚ ξεκίνησε η κοινή προσπάθεια για την εξέλιξη του χώρου. Στο τέλος του 1929 είχαν δημιουργηθεί οι προϋποθέσεις για να προχωρήσουν τα έργα επέκτασης και κυρίως της κάλυψης του ρεύματος της Ευαγγελιστρίας που έκοβε την έκταση στη μέση.

Η κατάθεση του θεμέλιου λίθου

Στις 12 Δεκεμβρίου 1929 σε προεκλογικό κλίμα, καθώς δυο ημέρες αργότερα ακολουθούσαν οι δημοτικές εκλογές, έγινε η κατάθεση του θεμέλιου λίθου για την δημιουργία γηπέδου ποδοσφαίρου στο Σιντριβάνι.

Για να ολοκληρωθούν οι εργασίες χρειάστηκαν δυόμισι χρόνια, αφού έπρεπε να γίνει υπόγεια διαφυγή των υδάτων από το ρέμα της Ευαγγελιστρίας, να διορθωθεί η κλίση που είχε το έδαφος στο γήπεδο αλλά και στα διπλανά οικόπεδα, καθώς επίσης και να χτιστεί τοίχος στο ύψωμα ώστε να μην μπορούν οι φίλαθλοι να παρακολουθούν χωρίς εισιτήριο τους αγώνες.

Τον Μάρτιο του 1932 προκηρύχθηκε μειοδοτικός διαγωνισμός από το ΔΣ του ΠΑΟΚ προκειμένου να κατασκευαστούν σιδερένιες και ξύλινες κερκίδες, ενώ παράλληλα ο Δικέφαλος γνωστοποίησε ότι αντί του ετήσιου χορού θα διοργανώσει δύο καλλιτεχνικές παραστάσεις στο Θέατρο του Λευκού Πύργου, τα έσοδα από τις οποίες θα ενίσχυαν το ειδικό ταμείο του συλλόγου για την αποπεράτωση των εργασιών του γηπέδου.

Στις 5 Ιουνίου 1932 έγιναν τα εγκαίνια του γηπέδου και ακολούθησε η αναμέτρηση με τον Ηρακλή για την τελική φάση του τότε πρωταθλήματος Ελλάδας. Δημοσίευμα εφημερίδας της εποχής ανέφερε χαρακτηριστικά για το πρώτο επίσημο ματς του ΠΑΟΚ στο γήπεδο του Σιντριβανιού: «Ο ΠΑΟΚ το λαμπρόν τούτο Σωματείον, που μαζύ με τον Αρην και τον Ηρακλήν, αποτελούν την πρωτοπορείαν του αθλητισμού της Βορείου Ελλάδος, εξεπλήρωσε το διακαές όνειρον των οπαδών του, απέκτησεν έπειτα από κόπος, μόχθους και πολυετείς προσπαθείας το γήπεδόν του.

Κανονικώτατον και άρτον οπωσδήποτε, προωρίσται να πληρώση μιαν σπουδαίαν έλλειψιν δια τον αθλητισμόν της πόλεώς μας.Δεν είναι βέβαια γήπεδον άρτιον από πάσης απόψεως. Τα τέλεια αθλητικά γήπεδα, χρειάζονται εκατομμύρια σήμερον για να γίνουν. Αλλά και δεν υστερεί καθόλου των τριών άλλων γηπέδων της πόλεώς μας. Συν τω χρόνω μάλιστα με την τοποθέτησιν των σιδηρών κερκίδων, η οποία δεν θ' αργήση κι' αυτή να γίνη, θ' αποβή ένα από τα καλύτερα γήπεδα.Περί αυτού άλλως τε μας εγγυάται απολύτως ο φανατισμός των οπαδών του!».

Πριν την αναμέτρηση που ξεκίνησε στις 18:00 το απόγευμα και η οποία έγινε σε συνθήκες «εξαιρετικά αφόρητου καύσωνα» όπως έγραψαν οι εφημερίδες της εποχής, τηρήθηκε ενός λεπτού σιγής στη μνήμη του τερματοφύλακα του Απόλλωνα Πατρών Ιωάννη Φωτίου, ο οποίος είχε χάσει τη ζωή του κατά τη διάρκεια ποδοσφαιρικού αγώνα με τον Εθνικό Πατρών.

Στην πρώτη επίσημη αναμέτρηση του ΠΑΟΚ στο νέο του γήπεδο, οι περίπου 500 θέσεις καθήμενων αλλά και οι θέσεις των ορθίων είχαν καταληφθεί από νωρίς. Ηταν μια ευκαιρία για τους θεατές να παρακολουθήσουν και τον αγώνα των αναπληρωματικών ομάδων του ΠΑΟΚ και του Ηρακλή.

Στο μεγάλο ματς των εγκαινίων ο Δικέφαλος, ο οποίος στον αγώνα του πρώτου γύρου είχε επιβληθεί 5-2 του Ηρακλή, προηγήθηκε με 3-0 στο ημίχρονο. Το πρώτο «επίσημο» γκολ στο νέο γήπεδο πανηγύρισε ο Παπαϊορδανίδης μόλις στο 3′, ενώ ο ίδιος έγινε και ο πρώτος παίκτης που πετυχαίνει χατ τρικ στο γήπεδο στο Συντριβάνι σκοράροντας στο 6′ και στο 32′. Στο δεύτερο ημίχρονο ο Ηρακλής με δύο γκολ διαμόρφωσε το τελικό 3-2.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στο 75′ εκείνης της αναμέτρησης σημειώθηκαν από τον διαιτητή Νακόπουλο και οι πρώτες αποβολές στο νέο γήπεδο του ΠΑΟΚ, καθώς ο Λαζάρου του ΠΑΟΚ και ο Οικονόμου του Ηρακλή για συμπλοκή τους άφησαν τις δύο ομάδες να ολοκληρώσουν τον αγώνα με δέκα ποδοσφαιριστές. Μετά τη λήξη της αναμέτρησης οι φιλοξενούμενοι κατέθεσαν ένσταση για κακή χάραξη των γραμμών, για προβληματικές εστίες και για κακή διαιτησία!
Το άρθρο συνεχίζεται μετά τη διαφήμιση

Υπό το φως των προβολέων

Tον Ιούλιο του 1952 η φιλική αναμέτρηση με τον Πανιώνιο ήταν ο πρώτος νυχτερινός αγώνας στην ιστορία του ΠΑΟΚ, καθώς το γήπεδο στο Σιντριβάνι ήταν το πρώτο της Θεσσαλονίκης που αποκτούσε ηλεκτροφωτισμό και το δεύτερο στην Ελλάδα μετά από εκείνο στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας, το οποίο χρησιμοποιούσε η εθνική Ελλάδας, καθώς και οι ομάδες του ΠΟΚ για τις διεθνείς φιλικές αναμετρήσεις τους που ήταν μέρος της ποδοσφαιρικής μόδας εκείνης της εποχής, καθώς δεν υπήρχε ένα πραγματικά πανελλήνιο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου που θα κέντριζε το ενδιαφέρον του κοινού καθ' όλη τη διάρκεια της περιόδου.

Η έδρα του ΠΑΟΚ πλέον είχε μετατραπεί σε σημείο συνάντησης όλων των προσφύγων, τόσο του κέντρου, όσο και των περιοχών της Καλαμαριάς και όσων ήταν γύρω από το Σιντριβάνι.

Ο ΠΑΟΚ πανηγύρισε σε αυτό το γήπεδο την πρώτη κατάκτηση του Πρωταθλήματος ΕΠΣ Μακεδονίας, το 1937 αλλά και το πρώτο μεταπολεμικό το 1948, ενώ ακολούθησε η κυριαρχία τη δεκαετία του '50 με τα τέσσερα συνεχόμενα πρωταθλήματα Μακεδονίας (1954, 1955, 1956, 1957).

Το τελευταίο επίσημο ματς στο Σιντριβάνι

To 1956 η σύγκλητος του ΑΠΘ αποφάσισε την απαλλοτρίωση του γηπέδου, για να δημιουργηθεί στη θέση του η Θεολογική Σχολή και το γήπεδο σύντομα θα αποτελούσε παρελθόν αφήνοντας πίσω του μόνο αναμνήσεις. Η αγορά των οκτώ στρεμμάτων γης από το Πανεπιστήμιο, για τη δημιουργία νέων σχολών στην περιοχή του γηπέδου, απαιτούσε τη μεταστέγαση του Δικέφαλου.

Το τελευταίο επίσημο ματς που έδωσε ο ΠΑΟΚ στο Σιντριβάνι ήταν στις 31 Μαΐου 1959 για το Πρωτάθλημα Ελλάδος, όπου ηττήθηκε από τον Ολυμπιακό με 2-3. Ο Δικέφαλος, μολονότι μετακόμισε στην Τούμπα, δε σταμάτησε να το χρησιμοποιεί και έδωσε αρκετούς φιλικούς αγώνες εκεί στις αρχές της δεκαετίας του '60.

Η δημιουργία του... μύθου

Η αγορά των οκτώ στρεμμάτων γης από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο στην περιοχή του γηπέδου του Σιντριβανίου για την δημιουργία νέων σχολών απαιτούσε τη μεταστέγαση του Δικεφάλου και η έκταση ιδιοκτησίας του Ταμείου Εθνικής Αμύνης στην περιοχή της Τούμπας κρίθηκε ως ο κατάλληλος χώρος.

Ο τότε Υπουργός Εθνικής Αμύνης πτέραρχος Γιώργος Θέμελης παραχώρησε τα 30 στρέμματα με την υπ' αριθμόν 41485 της 11ης Μαΐου 1957 απόφαση παραχωρητηρίου και μάλιστα ανέλαβε ο ίδιος πρόεδρος της επιτροπής ανεγέρσεως νέου σταδίου. Το τίμημα της έκτασης ορίστηκε στο 1,5 εκατ. δραχμές και αποπληρώθηκε από την διοίκηση της ομάδας σε 20 εξαμηνιαίες δόσεις των 75.000 δραχμών. Στις 7 Φεβρουαρίου 1958 παραδόθηκε από επιτροπή αξιωματικών του Γ' Σώματος Στρατού στους εκπροσώπους του ΠΑΟΚ ο χώρος στην περιοχή της Τούμπας.

Στον χώρο υπήρχαν ακόμη τολ, τα στρατιωτικά παραπήγματα, όπου διέμεναν θύματα του εμφυλίου πολέμου και σεισμόπληκτων και η μετεγκατάσταση των πολιτών κόστισε στον ΠΑΟΚ 70.000 δραχμές. Το συνολικό κόστος της δημιουργίας τους γηπέδου υπολογίστηκε στα 6 εκατ. δραχμές και μάλιστα μόλις το 1,1 εκατ. δραχμές εκταμιεύθηκε από την Γενική Γραμματεία Αθλητισμού.

Από την άνοιξη του 1958 ξεκίνησαν οι χωματουργικές εργασίες και στη συνέχεια προχώρησαν στην κατασκευή του γηπέδου που σχεδίασαν ο αρχιτέκτονας Μηνάς Τρεμπέλας και ο πολιτικός μηχανικός Αντώνης Τριγλιανός. Τις εκσκαφές πραγματοποίησαν συνεργεία του στρατού και το φθινόπωρο ξεκίνησαν τα έργα θεμελίωσης, αφού είχε ολοκληρωθεί η περίφραξη. Η δημιουργία των κερκίδων που θα χωρούσαν 20.000 φιλάθλους ξεκίνησε από ανατολικά.

Ο ΠΑΟΚ για να καλύψει τα έξοδα της ανέγερσης του σταδίου τον Απρίλιο του 1958 προχώρησε στη έκδοση «Λαχείου Υπέρ Ανεγέρσεων του Νέου Σταδίου ΠΑΟΚ», το οποίο κόστιζε 20 δραχμές και από το 1956 η διοίκηση είχε προχωρήσει στην παρακράτηση του 15% των εισπράξεων από τα εισιτήρια για το ταμείο του νέου γηπέδου. Οι φίλοι του Δικέφαλου, εκτός από χρήματα από το περίσσευμά τους, συνείσφεραν στην ανέγερση του γηπέδου και με αρκετές εργατοώρες εθελοντικής εργασίας!

Τα εγκαίνια

Ουσιαστικά μέσα σε ένα χρόνο ολοκληρώθηκαν τα έργα για την δημιουργία του γηπέδου και οργανώθηκαν τα εγκαίνια για την Κυριακή 6 Σεπτεμβρίου 1959 σε φιλική αναμέτρηση με την ΑΕΚ (1-0 με σκόρερ τον Κώστα Κιουρτζή).

Η παρουσία του Πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή ματαιώθηκε την τελευταία στιγμή και ανέθεσε στον υπουργό Βιομηχανίας, Νικόλαο Μάρτη να αποκαλύψει την αναμνηστική μαρμάρινη πλάκα σταδίου, η οποία υπάρχει ακόμη και σήμερα, στην είσοδο της Θύρας 1.

Η μπάλα του αγώνα ερρίφθη από ένα αεροπλάνο της ΕΒΑ, γεγονός που εντυπωσίασε τους θεατές, όχι όμως τόσο όσο το γκολ του Κουρτζή στο 20ο λεπτό, που έκρινε τον αγώνα διάρκειας εβδομήντα λεπτών με την Ένωση. Στην ανάπαυλα, ο πρόεδρος της Εμπορικής Τράπεζας κ. Ανδρεάδης ανακοίνωσε ότι συνδράμει με το ποσό των 50.000 δραχμών, προκειμένου το γήπεδο του ΠΑΟΚ να αποκτήσει τάπητα στίβου, προκαλώντας νέο κύμα ενθουσιασμού.

«Το νέον γήπεδον, τέλειον από πάσης απόψεως, με καταπράσινον τον αγωνιστικό χώρο παρουσίαζε ένα σπάνιον εις μεγαλοπρέπειαν θέαμα», ανέφερε το ρεπορτάζ που δημοσίευσε την επόμενη ημέρα η εφημερίδα Μακεδονία.

«ΠΑΟΚ και ξερό ψωμί»

Ο αείμνηστος Απόστολος Βασιλειάδης, ο πρώτος παίκτης του ΠΑΟΚ που φόρεσε τη φανέλα της Εθνικής ομάδας, είχε περιγράψει σε μία συνέντευξή του στην εφημερίδα Μακεδονία, την κατάσταση που επικρατούσε στο γήπεδο, λέγοντας ότι:

«Εκείνα τα χρόνια, πριν από τους αγώνες του ΠΑΟΚ που διεξάγονταν το απόγευμα, γίνονταν και πρωινοί αγώνες άλλων ομάδων, αλλά και τσικό. Οι φίλαθλοι, προκειμένου να βρουν θέσεις για τον αγώνα του ΠΑΟΚ, μαζεύονταν από το πρωί στο γήπεδο και για να ξεγελάσουν την πείνα τους έπαιρναν μαζί τους ψωμί και τυρί. Όταν έφτανε η ώρα για το παιχνίδι το ψωμί είχε ήδη ξεραθεί. Έτσι βγήκε η έκφραση «ΠΑΟΚ και ξερό ψωμί». Στις κερκίδες η πλειοψηφία ήταν Μικρασιάτες και Πόντιοι, ενωμένοι σαν μια γροθιά».

Με τα χρόνια ο μύθος της Τούμπας γιγαντώθηκε, το χορτάρι του γηπέδου του ΠΑΟΚ πάτησαν σπουδαίες μορφές του ποδοσφαίρου όπως ο Ντιέγκο Μαραντόνα, ο Γιόχαν Κρόιφ και ο Φραντς Μπεκενπάουερ, στην Τούμπα αγωνίστηκαν τεράστια μεγέθη του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου όπως η Μπάγερν Μονάχου, η Μπαρτσελόνα, η Νάπολι και ο Άγιαξ, ενώ μεγαλούργησαν παίκτες που έγραψαν ανεξήτιλα τα ονόματά τους με χρυσά γράμματα στην ιστορία του ΠΑΟΚ, όπως ο «Μεγαλέξανδρος» του Ελληνικού ποδοσφαίρου, Γιώργος Κούδας, ο Σταύρος Σαράφης και άλλοι πολλοί, με τον Δικέφαλο να ετοιμάζεται πλέον για τη «Νέα Τούμπα», που θα δώσει συνέχεια στον μύθο του ιστορικού γηπέδου των «ασπρόμαυρων»...