«Μπορεί να αποφευχθεί η ρήξη χιαστού, ο εγκέφαλος τον πιο σημαντικό ρόλο»

Ο φυσικοθεραπευτής – χειροθεραπευτής με τίτλο Master of Science, κ. Γιώργος Κακαβάς του Fysiotek Sports and Spine Lab, με πλούσια ερευνητική δραστηριότητα και διακρίσεις, αποτελεί βασικό ομιλητή στα Παγκόσμια Συνέδρια Αθλητιατρικής που διοργανώνονται υπό την αιγίδα της FIFA, με την συμμετοχή μελών των ιατρικών επιτελείων των κορυφαίων ευρωπαϊκών συλλόγων.
Ως κλινικός φυσικοθεραπευτής έχει εξετάσει και θεραπεύσει πάνω από 40.000 ασθενείς με μυοσκελετικά προβλήματα από το 2000 έως σήμερα.

Ο κ. Κακαβάς μιλώντας στο SDNA εστιάζει στη σύνδεση του εγκεφάλου με το σώμα ενός ποδοσφαιριστή και πως μέσα σε κλάσματα του δευτερόλεπτου δύναται ένα επιπόλαιο μαρκάρισμα να αποβεί καθοριστικό για την καριέρα ενός παίκτη.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο νέος σοβαρός τραυματισμός του Ζέκα, το οποίο ενδεχομένως θα μπορούσε ακόμη και να αποφύγει με την κατάλληλη πρόληψη και συγκεκριμένα προγράμματα που βοηθούν τον εγκέφαλο στην άμεση λήψη αποφάσεων κατά την διάρκεια ενός ποδοσφαιρικού αγώνα.

Όπως υποστηρίζει ο καταξιωμένος φυσικοθεραπευτής στις περισσότερες περιπτώσεις, οι σοβαροί τραυματισμοί καταγράφονται στο πρώτο τέταρτο του παιχνιδιού και δεν σχετίζονται σε καμία περίπτωση με την κόπωση ή την ατυχία!

«Ο Ζέκα έναν χρόνο είχε υποστεί ανάλογο σοβαρό τραυματισμό. Άρα σημαίνει ότι κάποια πράγματα στο πόδι του, κάποιοι μυς δεν δούλευαν σωστά.

Οι έρευνες που κάνουμε πάνω στους τραυματισμούς γίνονται με video ανάλυση. Οι πιο σοβαροί τραυματισμοί στατιστικά γίνονται στα πρώτα 15 λεπτά ενός αγώνα. Δεν μπορείς επίσης να πεις πως δεν έχει κάνει καλό ζέσταμα, αφού προθερμαίνεται με την υπόλοιπη ομάδα.

Παλιά πιστεύαμε ότι ο τραυματισμός είναι μια ατυχία, επειδή κάποιος τον 'κλάδεψε', ή έκανε ένα επικίνδυνο τάκλιν. Οι σοβαροί τραυματισμοί προέρχονται σε ποσοστό μόλις 12% από τάκλιν.

Στο 88% απλώς το γόνατο μετατοπίζεται βίαια από την θέση του και τραυματίζεται, είτε ο χιαστός, είτε ο μηνίσκος, είτε ο έσω πλάγιος.

Όταν αλλάζει κατεύθυνση ο επιτιθέμενος, την ίδια στιγμή ο αμυνόμενος προσπαθεί να καταλάβει τι συμβαίνει. Αυτό συμβαίνει σε ένα χιλιοστό του δευτερολέπτου, χρόνος αρκετός για να γίνει η ζημιά, αφού πολλές φορές η εντολή από τον εγκέφαλο δεν φτάνει σωστά στο γόνατο.

Ο κ. Κακαβάς εξήγησε τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να αποφευχθούν σοβαροί τραυματισμοί, προλαμβάνοντας δυσάρεστες καταστάσεις.

«Λείπει ένα κομμάτι που λέγεται neurocognitive (σ.σ.: νευρογνωστική). Πολλές φορές οι παίκτες είναι αναγκασμένοι να κοιτάζουν που είναι η μπάλα και με την περιφερειακή τους όραση να σκανάρουν που βρίσκονται οι υπόλοιποι συμπαίκτες τους και ταυτόχρονα να μαρκάρουν. Όταν κάνει ο παίκτης πολλά πράγματα στην ίδια στιγμή μπορεί να μπλοκάρει ο εγκέφαλος.

Πως μπορούμε να δουλέψουμε πάνω σε αυτό; Με το dual tasking. Λέμε για παράδειγμα σε έναν παίκτη να τρέχει και ταυτόχρονα να μετράει αντίστροφα από το δέκα μέχρι το μηδέν. Κάνει δύο πράγματα ο εγκέφαλος. Έτσι εκπαιδεύεις τον εγκέφαλο να κάνει πολλά πράγματα μαζί.

Ένα άλλο κομμάτι που είναι παραμελημένο είναι το οπτικό. Ο παίκτης παίρνει το 80% της πληροφορίας από τα μάτια. 'Έχει να κάνει πόσο γρήγορα ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τα οπτικά ερεθίσματα. Αυτό προπονείται, αλλά και αξιολογείται.

Ένα από τα πιο κατάλληλα εργαλεία για να κάνουμε πρόληψη στον χιαστό είναι μια μέθοδος που ονομάζεται ψηφιακή λαξιμετρία, αρθρόμετρο στα ελληνικά. Τι κάνει αυτό; Μετράμε ουσιαστικά πόσο χαλαρός είναι ο χιαστός του ποδοσφαιριστή.

Ένας από τους παράγοντες κινδύνου για να πάθεις χιαστό είναι να έχεις χαλαρό γόνατο. Μπορώ να συγκρίνω τα δύο γόνατα ενός αθλητή μεταξύ τους. Εάν διαπιστώσω πως το ένα γόνατο έχει χαλαρότητα, αυτό σημαίνει πως είτε υπέστη παλαιότερα κάποιο τραυματισμό έχοντας μερική ρήξη ή τραυμάτισε το γόνατο του και δεν έχει κάνει καλή αποκατάσταση.

Το αρθρόμετρο στρεσάρει τον χιαστό. Δεν είναι μια φωτογραφία όπως στην μαγνητική. Οπότε εκτός από τα προγράμματα, αυτός είναι ένας ακόμη τρόπος πρόληψης. Η ρήξη χιαστών είναι ο τραυματισμός που μειώνει την διάρκεια της καριέρας ενός παίκτη μέχρι και τρία χρόνια. Είναι επίσης ο πιο ακριβός τραυματισμός, αφού ο παίκτης πληρώνεται δίχως να αγωνίζεται. Εάν μια θλάση στην Premier League κοστίζει 500.000 λίρες τον μήνα, ένας χιαστός μπορεί να κοστίσει εκατομμύρια λίρες. Όλα αυτά παίζουν τεράστιο ρόλο στην ψυχολογία ενός παίκτη. Πολλοί εξ αυτών όταν αποσύρονται από το ποδόσφαιρο ταλαιπωρούνται από οστεοαρθρίτιδα».

Πόσο όμως έχει αλλάξει το σύγχρονο μοντέλο πρόληψης και αποκατάστασης σε σοβαρούς τραυματισμούς όπως η ρήξη χιαστού;

«Έχει αλλάξει όλο το μοντέλο της αποκατάστασης. Βασίζεται στην περιοδικότητα. Δηλαδή στο πως μια ομάδα φτιάχνει ένα πρόγραμμα για να βγάλει όλη την σεζόν. Όταν κάποιος υποστεί ρήξη χιαστών χρειάζεται από 7 μέχρι 9 μήνες και σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και έναν χρόνο για να αποκατασταθεί το πρόβλημα.

Πρέπει όμως να υπάρχει ένα πρόγραμμα. Αυτό λοιπόν ονομάζεται περιοδικότητα στην αποκατάσταση του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου. Πολλές ομάδες δεν έχουν συμπεριλάβει μοντέλα πρόληψης στα προπονητικά τους προγράμματα. Δεν έχουν εξειδικευμένους προπονητές αποκατάστασης στα προπονητικά και ιατρικά τους επιτελεία. Ο προπονητής αποκατάστασης παίρνει από το ιατρείο τον ποδοσφαιριστή και τον βάζει στο γήπεδο. Είναι μια πολύ σημαντική ειδικότητα.

Έχουμε βάλει έξτρα φάσεις στην περιοδικότητα. Μια φάση που δουλεύουμε στην αντοχή, μια φάση που δουλεύουμε στο σπριντ, με την μπάλα στο γήπεδο... Στο χιαστό οι φάσεις είναι να ξεπρηστεί το πόδι, να δυναμώσει, να ξεκινήσεις να περπατάς, να τρέχεις και να κάνεις κινήσεις με αλλαγή κατεύθυνσης.

Επειδή στο ποδόσφαιρο και το μπάσκετ υπάρχουν πολλές αλλαγές κατεύθυνσης κατά την διάρκεια ενός αγώνα, εκεί γίνονται οι ζημιές. Πάει να μαρκάρει ο παίκτης, αλλάζει κατεύθυνση ο επιτιθέμενος και για ένα χιλιοστό του δευτερολέπτου γίνεται η ζημιά. Ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί τους μυς για να κάνει τον λεγόμενο κινητικό έλεγχο. Είναι βιβλιογραφικά δεδομένα όλα αυτά».

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο τρόπος με τον οποίο, ο άλλοτε πρόεδρος της Μίλαν, Σίλβιο Μπερλουσκόνι αποφάσισε να στραφεί στην σύγχρονη επιστήμη επενδύοντας στις αρχές τις δεκαετίας του '90 εκατομμύρια ευρώ για το Milan Lab.

«Ο Μπερλουσκόνι είχε φέρει στη Μίλαν τον Ρεντόντο που ήταν η μεγαλύτερη μεταγραφή στη εποχή εκείνη. Όπως αποδείχθηκε είχε πρόβλημα.

Έτσι για ένα πρόβλημα που κουβαλούσε ο παίκτης, ο Μπερλουσκόνι αναγκάστηκε να πληρώσει ένα 'σκασμό' λεφτά για να δημιουργήσει το Milan lab για να μην την ξαναπατήσει. Ήταν ουσιαστικά ο πρώτος που δημιούργησε τα data παίρνοντας έναν server από την Microsoft το 1990 που κόστιζε 1 εκατ. δολάρια.

Καμιά ομάδα τότε δεν γνώριζε τι είναι data. Αυτό συνέβαινε γιατί επικεφαλής του ιατρικού του επιτελείου δεν ήταν ορθοπεδικός αλλά ένας χειροπράκτης, ο Ζαν-Πιέρ Μέρσμαν. Εκείνος άρχισε να ασχολείται με το κομμάτι του στρες, της κόπωσης και έκανε εξετάσεις κάθε μέρα στους ποδοσφαιριστές. Η Μίλαν τότε ήταν μια αχτύπητη ομάδα με ποδοσφαιριστές πάνω από 35 χρονών. Καμία ομάδα δεν το έχει ξανακάνει αυτό.

Δεν είναι τυχαία πράγματα αυτά. Πάντα λέω στους προέδρους των ελληνικών ομάδων πως ο τρόπος για να καλυφθεί η διαφορά με τα μπάτζετ ομάδων του εξωτερικού είναι να γίνουμε καλύτεροι στον επιστημονικό τομέα. Υπάρχει το applied science, αυτό επισημαίνω στις ομιλίες της UEFA στους προπονητές. Προσπαθούμε να το περάσουμε αυτό εξηγώντας τους πως δεν γίνεται να πάνε εμπειρικά πια. Υπάρχει επιστήμη, για να μπορούν να την ακολουθήσουν στις ομάδες και στις ακαδημίες».